چگونه والپست‌ استحکام سازه را افزایش می‌دهد؟ (راهنمای کامل اجرا و انواع)

والپست با مهار کردن دیوارهای غیرسازه‌ای در برابر نیروهای جانبی مانند زلزله و باد، از فروپاشی آن‌ها جلوگیری کرده و با اتصال صحیح دیوار به اسکلت، به یکپارچگی عملکرد کل سازه کمک می‌کند. این کار باعث می‌شود فشار و تنش به جای تخریب دیوار، در کل سازه توزیع شود. در ساختمان‌سازی نوین، ایمنی در برابر زلزله حرف اول را می‌زند. پس از زلزله‌های اخیر، اهمیت اجرای صحیح اجزای غیرسازه‌ای مانند دیوارها دوچندان شده است. اینجاست که والپست به عنوان یک عضو مهم وارد می‌شود. این قطعه فلزی، که به شکل پروفیل ناودانی U است، از نظر سازه‌ای نقشی در تحمل بارهای عمودی ساختمان ندارد، اما اجرای آن طبق ضوابط جدید پیوست ششم آیین نامه 2800 برای حفظ پایداری دیوارها ضروری است. در این مقاله جامع، به بررسی مکانیزم دقیق والپست، انواع، روش‌های نوین اجرا به‌ویژه والپست منقطع و کاربردهای آن می‌پردازیم.

اهمیت ضرورت اجرای وال پست در ساختمان

والپست یا وادار یک المان نگهدارنده عمودی یا افقی است که برای تقویت و پایداری دیوارهای غیر باربر در برابر نیروهای خارج از صفحه مانند زلزله و باد استفاده می‌شود. تا پیش از بازنگری‌های جدید آیین‌نامه، بسیاری از سازندگان از نبشی‌کشی سنتی برای مهار دیوار استفاده می‌کردند. اما این روش، به دلیل اتصال صلب و کامل دیوار به سازه، در زمان زلزله باعث ایجاد اثر ستون کوتاه و انتقال نیروهای مخرب به سازه اصلی می‌شد. قوانین جدید ساختمان سازی با اجباری کردن استفاده از والپست‌، این مشکل را حل کرد. والپست‌های جدید، دیوار را مهار می‌کنند اما به آن اجازه حرکت و جابجایی محدود در داخل صفحه را می‌دهند و آن را از قاب سازه‌ای جدا می‌کنند. به طور خلاصه باید گفت که وادار برای نیرو بخشی به سازه‌هایی که اسکلت‌های فلزی و بتنی دارند یک گزینه عالی محسوب می‌شود.

مکانیزم عملکرد والپست

والپست با اتصال دیوارها به اسکلت اصلی، نیروهای جانبی زلزله و باد شدید را توزیع می‌کند. به عبارت ساده، مانند یک کمربند ایمنی عمل می‌کند: دیوارها را به ستون‌ها و تیرها می‌بندد تا از جدا شدن یا ترک خوردن جلوگیری شود. در زلزله، نیروهای واردشده به جای تمرکز روی دیوار، به کل سازه منتقل می‌شوند. این مکانیزم بر اساس اصول مهندسی لرزه‌ای طراحی شده و طبق آیین‌نامه، از آسیب‌های جدی جلوگیری می‌کند. مطالعات اخیر تا سال 1404 نشان می‌دهد که ساختمان‌های مجهز به والپست، تا 30-50% مقاومت بیشتری در برابر لرزه‌های متوسط دارند.

انواع والپست

استفاده از مقاطع فولادی سبکی مانند قوطی پروفیل و والپست منقطع در ساختمان سازی مدرن از اهمیت زیادی برخوردار است. این قطعه در مدل‌های متعددی تولید می‌شود و به همین دلیل آن را در انواع سازه‌ها به کار می‌گیرند. آشنایی با انواع وال پست اولین قدم برای شناخت این قطعه و درک کاربرد آن است. در ادامه تمامی مواردی که شناخت آن‌ها ضروری است را معرفی خواهیم کرد.

انواع وادار از نظر جنس

وادار فلزی بر اساس نوع پروژه در دو جنس گالوانیزه و سیاه تولید می‌شود.

1. والپست سیاه: این وال پست‌ها نسبتا ارزان هستند و هزینه‌های شما را کاهش می‌دهند. این نکته را در نظر داشته باشید که هنگام استفاده از این قطعات باید آن‌ها را با مواد ضد زنگ تقویت نمایید. وال پست ورق سیاه مقاومت بسیار خوبی در برابر آتش دارد.
2. والپست گالوانیزه: این قطعات استحکام بسیار بالایی دارند و در برابر سایش، خوردگی و شرایط جوی نامناسب مقاومت خوبی از خود نشان می‌دهند. وال پست‌گالوانیزه نسبت به مورد قبلی سبک‌تر هستند و نصب آن‌ها راحت‌تر است.در ضمن قیمت والپست گالوانیزه از وال پست سیاه بیشتر است.

انواع والپست از نظر محل قرارگیری

محل قرارگیری این المان در ساختمان، نقش مهمی در عملکرد آن دارد؛ وال پست‌ها را می‌توان به صورت عمودی، افقی و ترکیبی در ساختمان به کار گرفت:

1. والپست عمودی: وال پست قائم به صورت موازی با ستون‌ها قرار می‌گیرد. این قطعات برای استفاده در دهانه‌های بزرگ مناسب هستند زیرا میزان کمانش احتمالی را کاهش می‌دهند. وال پست عمودی در دو نوع میانی و کناری عرضه می‌شود.
   
2. والپست میانی: معمولا از ورق فولادی یا بتن ساخته می‌شود و برای کاهش طول آزاد در برخی دیوارها (بیش از 4 متر) مورد استفاده قرار می‌گیرد. وادار میانی با نبشی به ستون یا تیر متصل می‌شود.
   
3. وال پست کناری: همان طور که از نام آن پیدا است برای افزایش مقاومت قسمت کناری دیوارها استفاده می‌شود. این قطعه را باید با فاصله‌ای معادل 50 سانتیمتر از پایه ستون نصب کرد.
   
4. والپست افقی: این قطعات در دیوارهایی که بیش از 3.5 متر ارتفاع دارند به صورت افقی نصب می‌شوند. فاصله این نوع وال پست از ستون باید 1 متر باشد.
   
5. وال پست ترکیبی: گاهی برای اعمال استحکام بیشتر در سازه باید از دو مدل والپستی که اینجا معرفی کردیم، استفاده شود. ساختمان‌هایی که در مناطق زلزله خیز ساخته می‌شوند معمولا به ترکیبی از اتصالات افقی و عمودی نیاز دارند.

تشخیص این که کدام یک از موارد فوق باید در سازه مورد نظر به کار گرفته شوند به شرایط محیطی و جغرافیایی بستگی دارد و مهندس ناظر آن را تعیین می‌کند.

انواع اتصال والپست‌ها در ساختمان

روش‌های مختلفی برای اتصال والپست‌های منقطع به اسکلت ساختمان وجود دارد که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند.رایج‌ترین انواع اتصال والپست عبارتند از:

وادار تلسکوپی (Telescopic wall post): والپست‌هایی که با این روش متصل می‌شوند می‌توانند به طور محدودی در راستای افقی و عمودی حرکت کنند که این موضوع باعث کاهش فشارهای وارده بر سازه می‌شود. وادار تلسکوپی باید به یک پلیت که به سقف متصل است جوش داده شود. برای نصب خود وادار هم باید از رول بولت استفاده گردد.

وال پست غلتکی یا کشویی: قسمت پایین این مدل وادار به یک پلیت جوش داده می‌شود. قسمت فوقانی این قطعه به نبشی جوش داده شود زیرا این کار از حرکت استاندارد وادار جلوگیری می‌کند. قسمت فوقانی این والپست به صورت کشویی نصب می‌گردد. در صورتی که این مدل وادار در سازه استفاده شود دیگر نیازی به جداسازی دیوار از وادار نخواهد بود.

والپست و میلگرد بستر: در این روش از گیره و قلاب استفاده می‌شود و میلگردها بین بلوک‌های دیوار قرار می‌گیرند. گیره با استفاده از دو عدد پیچ به ستون متصل می‌شود. به طور معمول باید هر دو یا سه رج این گیره‌ها را نصب کرد. یکی از اشتباهات رایج در نصب گیره و قلاب والپست عدم رعایت فاصله استاندارد گیره از لبه ستون است. این فاصله استاندارد حدودا 10 سانتیمتر است. در نهایت میلگرد بستر باید با قلاب اورلپ شود.

والپست منقطع چیست و چرا برای ساختمان سازی ضروری است؟

والپست منقطع یا تیرک نگهدارنده دیوار، همانند سایر والپست‌های میانی و انتهایی (افقی یا عمودی)، وظیفه اصلی مهار لرزه‌ای دیوارهای غیرسازه‌ای در برابر نیروهای جانبی را بر عهده دارد. با این تفاوت که اجرای آن به صورت قطع شده، تضمین می‌کند که فقط در برابر بارهای جانبی مقاومت کند و هیچ بار قائم یا ثقلی از سازه اصلی به دیوار منتقل نشود.

والپست منقطع با ایجاد تکیه‌گاه‌های جانبی و تقسیم دیوار به پانل‌های کوچکتر، هر 2.5 تا 4 متر بسته به محاسبات مهندسی، از ریزش، ترک‌خوردگی، یا گسیختگی دیوارها در زلزله جلوگیری می‌کند. طبق پیوست شش آیین‌نامه 2800 و مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان، استفاده از والپست منقطع در دیوارهای بلند بیش از 3.5 متر یا طویل بیش از 4 متر الزامی است. عدم اجرای صحیح آن می‌تواند منجر به عدم تایید مهندس ناظر و حتی دستور تخریب بخش‌هایی از سازه شود.

وال پست منقطع چه تفاوتی با والپست ممتد دارد؟

تفاوت اصلی وال پست منقطع و ممتد در نحوه انتقال بار است: والپست منقطع با هدف آزادسازی از بار قائم، با ایجاد فاصله از تیر یا سقف اجرا می‌شود و فقط مهار لرزه‌ای دیوار را فراهم می‌کند. در مقابل، والپست ممتد یا پیوسته دارای اتصال صلب و کامل به سازه اصلی است و قابلیت انتقال بار قائم را دارد؛ این اتصال صلب می‌تواند در زمان زلزله باعث خرابی زودرس دیوار شود، لذا وال پست منقطع در سازه‌های جدید ایمن‌تر و مورد تایید آیین‌نامه‌ها است. این جداسازی بار، عملکرد لرزه‌ای دیوار غیرسازه‌ای را به شدت بهبود می‌بخشد.

کاربردهای وادار در سازه

وادار عضوی ساختاری است که برای اتصال دیوارها به اسکلت اصلی ساختمان و افزایش مقاومت سازه در برابر نیروهای جانبی مانند زلزله و باد به کار می‌رود. این عضو با توزیع یکنواخت فشارهای وارده به دیوار، از تمرکز تنش در یک نقطه و در نتیجه تخریب بنا جلوگیری می‌کند؛ وال پست‌ها می‌توانند در بخش‌های مختلف یک سازه قرار بگیرند و استحکام آن را افزایش دهند؛ از جمله:

1. دیوارهای داخلی سازه که کاربردشان جداسازی است با استفاده از والپست دیوار محکم‌کاری می‌شوند.
2. زمانی که پنجره بیش از 2.5 متر باشد باید از والپست پنجره استفاده شود.
3. اگر ابعاد بازشوها بیش از 2.5 متر باشند برای تقویت آن‌ها باید از وادار استفاده کرد.
4. برای افزایش ثبات جان پناه‌هایی که ارتفاع آن‌ها بین 1.2 تا 1.35 متر است باید وال پست به کار گرفته شود.

خلاصه‌ای بر نحوه اجرای وال پست

قبل از هر موردی باید گفت که مشخصات اجرای وادار به محاسبات مهندس بستگی دارد و در صورتی که اجرای این قطعات در دستور کار قرار نگرفته باشد نباید به صورت خودسر عمل کرد. برای اجرای والپست منقطع باید ابتدا طول قطعه (رایج‌ترین طول استاندارد برای وادارها 40 سانتیمتر است) و ارتفاع دیوار را در نظر داشته باشید. به طور معمول در هر یک متر دیوار باید یک عدد وادار نصب شود. داخل ناودانی والپست باید با پشم سنگ یا یونولیت پر شود. ضخامت یونولیت مورد استفاده باید یک صدم ارتفاع دیوار باشد. این یونولیت با ایجاد فضایی بین دیوار و ستون کمک می‌کند تا فشارهای وارده تقسیم شوند. به این ترتیب در زمان بروز تنش و فشار بر ساختمان، سیستمی وجود خواهد داشت که با تقسیم نیروها، از ایجاد شکستگی و فروریختن سازه جلوگیری می‌کند.

کلام آخر: نقش حیاتی والپست در ایمنی سازه

ایران کشوری زلزله‌خیز است و تجربیات تلخ گذشته نشان داده که استحکام سازی ساختمان تنها به معنای تقویت تیر و ستون نیست. بخش بزرگی از خسارات جانی و مالی، نه از تخریب اسکلت اصلی، بلکه از فرو ریختن دیوارهای غیرسازه‌ای ناشی می‌شود. استفاده از والپست، به‌ویژه والپست‌های گالوانیزه منقطع، یک هزینه اضافی نیست، بلکه یک سرمایه‌گذاری حیاتی برای حفظ جان و مال ساکنین در برابر زلزله است. اجرای صحیح این المان، تفاوت بین یک دیوار ترک‌خورده و یک دیوار فروریخته را رقم می‌زند. مجموعه زرین فولاد شهریاری، با تولید والپست‌های باکیفیت و ارائه اطلاعات دقیق درباره قیمت آهن اصفهان و سراسر ایران، به عنوان یکی از مراجع اصلی در صنعت ساختمان‌سازی، به سازندگان کمک می‌کند تا ساختمان‌هایی ایمن‌تر و مقاوم‌تر بسازند.

برای مشاوره رایگان و اطلاع از قیمت والپست گالوانیزه و سیاه با کارشناسان ما در تماس باشید: 03191003131