سقف روفیکس چیست؟ مقایسه با عرشه و تیرچه بلوک

دقت و ظرافت در اجرا یکی از مهم‌ترین اولویت‌ها در ساخت‌وساز است اما زمانی که این دقت با سرعت بالا همراه شود، می‌توانیم معنای واقعی ساخت‌وساز مدرن را درک کنیم. سقف روفیکس یک سیستم نوین است که از ورق‌های مشبک فولادی تشکیل می‌شود و به ‌عنوان قالب ماندگار در سازه به ‌کار می‌رود. اهمیت این سیستم زمانی روشن‌تر می‌شود که بدانیم علاوه بر افزایش سرعت اجرا، بار مرده سازه را نیز به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌دهد. در این مقاله از زرین فولاد شهریاری تمامی اطلاعات ضروری درباره سقف روفیکس، مزایا، ساختار و روش اجرای آن را به‌ صورت کاربردی در اختیار شما قرار می‌دهیم.

سقف روفیکس چیست؟

روفیکس (Roofix) یک سیستم مشبک است که از ورق روغنی و گالوانیزه ساخته شده و به عنوان قالب‌های دائمی در ساخت دال بتنی آرمه مرکب در سقف به‌کار گرفته می‌شود. این نوع سقف کامپوزیت بدون نیاز به شمع و جک‌های تکیه‌گاه اجرا می‌گردد، به همین دلیل هم نیروی ماهر خاصی نیاز ندارد و اجرای همزمان چند سقف را ممکن می‌سازد. همین دو مورد برای کاهش چشمگیر هزینه‌ها و مدت زمان صرف شده برای اجرای سقف‌ها کافی هستند. در این نوع سقف، برخلاف سقف‌های بتنی سنتی، مصالح سبک‌تر به ‌صورت بهینه‌تری استفاده شده که در نتیجه‌ی آن، بار مرده سازه به طور کلی ۴۰ درصد کمتر می‌شود.

مشخصات فنی و دیتیل روفیکس

در شرح دیتیل روفیکس ابتدا باید گفت که این سیستم مشبک عموما از شیت‌های فولادی استاندارد DIN 1623-1 با گرید ST12 ساخته می‌شود که هر ورق آن دارای ۷ عدد ناودانی است. این ناودانی‌ها به شکل V انگلیسی هستند و در هر متر مربع حدودا ۷۰۰۰ شبکه در ورق قرار دارد. ممان اینرسی و مقاومت خمشی ورق‌ها توسط همین ناودانی‌ها که نقش تیرچه‌های فرعی را ایفا می‌کنند بالاتر می‌رود. ضمنا بتن با اسلامپ ۳ تا ۵ سانتی‌متر برای این سیستم کاملا متناسب است. ابعاد ورق‌های روفیکس را در ادامه بررسی خواهیم کرد:

• عرض: عرض مفید این ورق‌ها معمولا حدود ۸۱ تا ۸۲ سانتی‌متر است و عرض خام حدود ۱۰۰ سانتی‌متر در نظر گرفته می‌شود.
• طول: هر ورق با ابعاد متناسب برای هر پروژه برش می‌خورد اما ابعاد رایج برای طول این ورق‌ها بین ۱ تا ۷ متر در نظر گرفته می‌شود.
• وزن: هر مترمربع ورق حدود ۳.۵ تا ۵ کیلوگرم است که بسته به ضخامت و نوع آن می‌تواند متغیر باشد.
• ضخامت: ابعاد رایج برای ضخامت ورق روفیکس عبارتند از ۰.۷ و ۰.۸ میلی‌متر که برخی اوقات تا ۱ میلی‌متر هم افزایش می‌یابد.

اجزا اصلی تشکیل‌دهنده سقف روفیکس شامل ورق‌های فولادی، آرماتور و بتن می‌شود که همراه اجزای فرعی، یعنی مواردی مانند برش‌گیر و تیرها، به سازه متصل می‌گردند. نقش ورق‌های روفیکس در واقع همان قالب ماندگار است که روی تیرهای فرعی سوار می‌شوند و البته به عنوان فولاد تقویتی نیز عمل می‌کنند. میلگرد هم به عنوان آرماتور مورد استفاده قرار می‌گیرد که برای تحمل لنگر و برش، روی روفیکس بسته می‌شود. بتن هم که ماده اصلی برای تشکیل دال سقف است و کنترل اسلامپ آن یک مرحله مهم در اجرای این سیستم به حساب می‌آید تا شیره بتن از چشمه‌های شبکه ریزش نکند. برش‌گیرها هم اتصال بین دال بتنی و تیر فولادی در سقف را ممکن می‌سازند.

انواع سقف روفیکس

انواع سقف روفیکس بر اساس متریال اولیه به گزینه‌هایی مانند ورق‌های روغنی یا گالوانیزه تقسیم می‌شود، اما بر اساس کاربرد و نوع قرارگیری هم می‌توان آن‌ها را به مدل‌های مختلف دسته‌بندی کرد. مثلا روفیکس ساده به صورت تخت اجرا می‌شود و تیرهای فرعی در آن حدود ۶۰ تا ۸۰ سانتی‌متر از هم فاصله دارند. روفیکس سقف شیب‌دار در ساخت سوله یا پارکینگ‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. این ورق‌ها روی خرپا یا تیرهای شیب‌دار قرار می‌گیرند که به‌کارگیری آن‌ها نیاز به کروم‌بندی و کف‌سازی را از بین می‌برد. متریال‌های مختلف سقف روفیکس می‌توانند در محیط‌های مختلف جوی دارای ویژگی‌های متفاوتی باشند.

مزایا و معایب سقف روفیکس

سقف روفیکس ویژگی‌هایی متعددی دارد که برخی از آن‌ها، مانند کاهش بار مرده و سرعت در اجرا، به عنوان مزایا به حساب می‌آیند، اما برخی ویژگی‌های دیگر مانند وابستگی قیمت اجرای سقف روفیکس به قیمت گالوانیزه ممکن است گاهی به عنوان نکات منفی و معایب سقف روفیکس در نظر گرفته شوند.

مزایای سقف روفیکس	معایب سقف روفیکس
افزایش سرعت در اجرا به علت عدم نیاز به جک و شمع‌گذاری	هزینه بالا برای نصب و نگهداری نسبت به سایر سقف‌ها
شکل‌پذیری بالا و ایجاد فرم‌های پیچیده	محدودیت در دهانه‌های بلند
عدم نیاز به ابزارالات سنگین اعم از بالابر و دستگاه جوش	ورق‌های ضخیم وزن سازه را بالا می‌برند
صرفه‌جویی در مخارج به‌ دلیل کاهش زمان نصب و نیروی کار	کاهش مقاومت فشاری در صورت ویبره نشدن صحیح
کاهش ضخامت سقف با عبور دادن تاسیسات از فضای بین دو سقف	هزینه اضافی برای برش ورق‌ها
کاهش 40 درصدی بار مرده سازه مناسب برای مناطق زلزله‌خیز	سختی ترمیم بخش‌های کوچک سقف به علت یکپارچگی آن
امکان بتن‌ریزی همزمان در چندین سقف	استهلاک ورق‌ها

روفیکس برای چه سقف‌هایی مناسب است؟

سقف روفیکس در صورت بارگذاری و اتصال درست دهانه‌ها، در سقف‌های بتنی مسطح و حتی برخی اوقات با شکل‌های پیچیده، بهترین عملکرد خود را به نمایش می‌گذارد. البته باید توجه داشت که استفاده از آن جایی منطقی است که سرعت اجرا و کاهش وزن سقف در پروژه توجیه‌پذیر باشد. برخی از موارد استفاده روفیکس عبارتند از:

• سقف طبقات در انواع سازه بتنی
• سقف کاذب
• سقف مرکب بتنی
• دال دو طرفه
• طاق ضربی
• ساخت گنبد
• رمپ و پارکینگ
• سقف شیروانی

روش اجرای سقف روفیکس

اجرای سقف روفیکس از قرار دادن صحیح ورق‌ها روی تیرها شروع شده و در نهایت با بتن‌ریزی، ویبره کردن و عمل آوردن آن پایان می‌یابد. تمامی مراحل اجرای این سیستم، به منظور عملکرد صحیح آن، باید به صورت اصولی انجام شوند.

• ابتدا ورق‌های روفیکس روی بال تیرهای فرعی قرار گرفته و در محل‌های هم‌پوشانی با منگنه یا مفتول به هم متصل می‌شوند. گاهی اوقات لبه‌های روفیکس مجاور تیرهای کناری و دیوارها برای جلوگیری از نشت بتن با نوار فلزی مهار می‌گردند.
• در مرحله بعدی باید ورق‌ها را در مکان مناسب تثبیت کرد که این عمل با برشگیر قابل انجام است. برای درگیری تیرها و سقف بتنی معمولا از گل‌میخ استفاده می‌شود تا امکان انتقال نیرو بین آن‌ها فراهم گردد.
• پس از این دو مرحله، باید شبکه میلگرد‌ها را به روفیکس متصل کرد. نصب مش میلگرد روی روفیکس، بدون نیاز به اسپیسر قابل انجام است.
• بتن‌ریزی و ویبره کردن اجزا هم آخرین مرحله از فرآیند اجرای روفیکس است که پیش از شروع آن باید فضاهای بازشو از جمله محل عبور رایزرهای تاسیسات را پوشاند تا بعد از اجرای سقف، نیازی به تخریب بتن نباشد. این پوشش‌دهی با چوب یا فوم انجام می‌شود. در این مرحله بتن با اسلامپ مناسب ریخته می‌شود و به وسیله ویبراتور متراکم می‌گردد.
• برای عمل آمدن بتن هم کافی است آن را تا ۷۲ ساعت مرطوب نگه داشت که به خوبی شکل گیرد تا از ایجاد ترک در آن جلوگیری شود.

مقایسه جامع سقف روفیکس با انواع سقف‌های رایج در ساختمان‌سازی

سقف روفیکس نوعی سقف کامپوزیت سبک است که برای مقایسه، می‌توان آن را با سقف تیرچه ‌بلوک، عرشه فولادی، سفال و غیره بررسی کرد. به عنوان نمونه در قیاس با سقف‌های طرح سفال مانند ورق طرح سفال ژنوا که صرفا نوعی پوشش برای لایه نهایی و دکوراتیو روی سقف بام هستند، روفیکس یک سیستم سازه‌ای باربر هم محسوب می‌شود. هر یک از این موارد می‌توانند با در نظر گرفتن نیازهای پروژه، مناسب‌ترین گزینه برای یک پروژه محسوب گردند.

مقایسه سقف روفیکس با سقف عرشه فولادی

سقف روفیکس و عرشه فولادی هر دو نوعی سیستم مرکب فولاد–بتن هستند اما ورق زیر بتن و جزئیات اتصال آن‌ها کاملا تفاوت دارد. ورق مورد استفاده در عرشه فولادی حالت ذوزنقه‌ای شکل و در روفیکس حالت مشبک دارد. سقف روفیکس خودش به عنوان عایق هم عمل می‌کند اما در عرشه فولادی باید عایق‌ها به صورت جداگانه تعبیه شوند. به ‌طور خلاصه روفیکس برای دهانه‌های متوسط، حذف شمع‌بندی و اجرای سریع در کنار تیرهای فرعی مناسب است. عرشه فولادی اما بیشتر برای دهانه‌های بزرگ‌تر، اسکلت فولادی و کاهش تعداد تیرهای فرعی به‌کار می‌رود. روفیکس همچنین نسبت به سقف عرشه فولادی امکان ایجاد فرم‌های پیچیده‌تر را راحت‌تر می‌کند و میزان مصرف بتن در آن متفاوت است.

مقایسه سقف روفیکس با تیرچه بلوک

ابتدا باید اشاره کرد که روفیکس در مقایسه با تیرچه بلوک خیلی سبک‌تر است و فرآیند نصب سریع‌تری دارد. تیرچه بلوک، همچون روفیکس از یکپارچگی بالایی بهره نمی‌برد، در نتیجه می‌تواند در برابر زلزله آسیب‌پذیرتر باشد. مشبک بودن ورق‌های روفیکس باعث شده تا بتوان تاسیسات را به راحتی از میان دیوار عبور داد. اما در تیرچه بلوک این ویژگی به دلیل حضور بلوک و تیرچه‌ها، کم‌رنگ‌تر است. یکی دیگر از مهم‌ترین تفاوت‌های در این دو نوع سیستم سقف‌سازی این است که در تیرچه بلوک امکان بتن‌ریزی همزمان چند طبقه وجود ندارد.

آیا سقف روفیکس برای پروژه شما مناسب است؟

سقف روفیکس به ‌جای قالب‌بندی سنتی از ورق مشبک فولادی استفاده می‌کند که نقش قالب‌های دائمی را خواهند داشت. همین موضوع موجب بالا رفتن سرعت اجرای بالا، پایین آمدن وزن و بهبود رفتار لرزه‌ای سازه می‌شود. این سیستم بیش از یک دهه است که در ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد و تاثیر قابل‌ قبول خود را در کاهش خسارات زلزله به ساختمان‌ها اثبات کرده است. در این مقاله سعی کردیم به سوالات متداول در مورد روفیکس پاسخ داده و شرایط استفاده از آن را برای شما شرح دهیم.