پروفیل لنگه دری چیست و کاربردهای آن کدامند؟

در دنیای ساخت‌وساز و صنایع فلزی، هیچ قطعه‌ای بی‌دلیل تولید نمی‌شود؛ هر پروفیل، هر اتصال و هر ورق، داستانی از نیاز، عملکرد و کارایی دارد. یکی از این قطعات به ظاهر ساده اما بسیار حیاتی، پروفیل لنگه دری است. اگر تا به حال پشت یک در فلزی ایستاده‌اید، بدون آن‌که بدانید، شاهد عملکرد بی‌نقص این پروفیل بوده‌اید.پروفیل لنگه دری، اسکلت اصلی بسیاری از درهای ساختمانی است؛ این قطعه نقشی کلیدی در ایجاد قاب‌های مقاوم و قابل اطمینان ایفا می‌کند. در این مطلب، قرار است، نگاهی دقیق، کاربردی و حرفه‌ای به پروفیل لنگه دری داشته باشیم؛ ساختار و انواع آن را مورد بررسی قرار دهیم، و مزایا و نکاتی که در انتخاب آن نباید از قلم بیفتد بپردازیم. اگر با آهن‌آلات سر و کار دارید، این مقاله می‌تواند یک منبع کاربردی و مسیرنمای خوب برای انتخاب آگاهانه‌تر باشد.

پروفیل لنگه‌دری چیست؟

پروفیل لنگه‌دری که با نام‌های پروفیل دولبه نیز شناخته می‌شود، یکی از مقاطع فولادی کلیدی و پرکاربرد در صنعت ساختمان است که به طور ویژه برای ساخت چهارچوب اصلی درب‌های فلزی و گاهی پنجره‌ها به کار می‌رود. این پروفیل از نوع بسته (Closed Section) بوده و شکل ظاهری آن که دارای دو لبه در طرفین است، باعث می‌شود تا لنگه در به خوبی در آن قرار گرفته و ساختاری مستحکم، بادوام و ایمن ایجاد شود.

این قطعه که به طور معمول از ورق سیاه ST37 تولید می‌گردد و هزینه‌ی تمام‌شده‌ی آن تابع قیمت روز فولاد ساختمانی است، علاوه بر افزایش پایداری و مقاومت چهارچوب در برابر فشار و ضربه، به دلیل قابلیت جوش‌پذیری و رنگ‌پذیری بالا، نقش مهمی در زیبایی نهایی سازه نیز ایفا می‌کند. کاربرد آن فراتر از درب‌های ورودی بوده و در ساخت نرده‌های فولادی و کنج دیوارهای کارگاهی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد و به عنوان اسکلت اصلی قاب‌های فلزی، تاثیر مستقیمی بر کیفیت و طول عمر درب‌ها دارد.

مراحل تولید پروفیل لنگه دری

تولید پروفیل لنگه دری معمولا به دو روش انجام می‌شود:

1. تولید از ورق فولادی (نورد سرد)

متداول‌ترین روش برای تولید پروفیل لنگه‌دری، فرآیند نورد سرد (Cold Roll Forming) است. در این شیوه که بر پایه تبدیل ورق فولادی عمل می‌کند، مراحل زیر به ترتیب طی می‌شود:

فرآیند با ورود کلاف‌های ورق سیاه (معمولا گرید ST37) به کارخانه آغاز می‌شود. این ورق‌ها ابتدا توسط دستگاه اسلیتر به نوارهایی با عرض دقیق و متناسب با ابعاد پروفیل نهایی، برش می‌خورند. سپس، این نوارها به خط تولید رول‌فرمینگ هدایت می‌شوند. در این بخش، نوار فولادی با عبور از میان مجموعه‌ای از غلتک‌های متوالی، مرحله به مرحله خم شده و به تدریج به شکل نهایی پروفیل لنگه‌دری (مقطعی توخالی با لبه‌های مشخص) درمی‌آید. پس از آنکه پروفیل به طور کامل شکل گرفت، دو لبه‌ی نزدیک به همِ آن با استفاده از جوش مقاومتی الکتریکی به صورت پیوسته به هم متصل می‌شوند تا یک ساختار یکپارچه و مستحکم ایجاد شود. در مراحل پایانی، پروفیل تولید شده از میان غلتک‌های صاف‌کننده و سایزینگ عبور می‌کند تا هرگونه تاب یا خمیدگی احتمالی در آن برطرف گردد و ابعاد آن نهایی شود. سرانجام، این مقاطع در طول‌های استاندارد (مانند ۶ یا ۱۲ متر) برش خورده و برای عرضه آماده می‌شوند. در صورت نیاز، برخی پروفیل‌ها رنگ‌آمیزی یا گالوانیزه می‌شوند، اما بیشتر آن‌ها به صورت خام تحویل داده می‌شوند تا مشتری بسته به نیاز خود پوشش موردنظر را اعمال کند.

2. تولید از شمش فلزی (نورد ترکیبی)

این روش که فرآیندی پیچیده‌تر است، مستقیم از شمش فولادی به عنوان ماده اولیه استفاده می‌کند. ابتدا، شمش‌های فولادی در کوره‌های قوس الکتریکی تا دمای بسیار بالا حرارت داده می‌شوند تا کاملا گداخته و خمیری‌شکل شوند. سپس این شمش‌های داغ و شکل‌پذیر، از میان مجموعه‌ای از غلتک‌های سنگین نورد گرم عبور کرده و به تدریج فشرده و به ورق‌های ضخیم تبدیل می‌شوند. پس از آنکه ورق‌ها سرد شدند، فرآیند آنیلینگ روی آن‌ها انجام می‌شود تا ساختار مولکولی‌شان یکنواخت شده و خواص مکانیکی آن‌ها بهبود یابد. در گام بعدی، این ورق‌ها وارد خط نورد سرد می‌شوند تا ضخامتشان کاهش یافته و به دقت ابعادی و کیفیت سطح مورد نظر برسند. از این مرحله به بعد، فرآیند مشابه روش اول می‌شود: ورقِ آماده‌شده وارد دستگاه رول‌فرمینگ شده و مراحل شکل‌دهی نهایی، جوشکاری درز، تاب‌گیری و برش در طول‌های استاندارد روی آن اجرا می‌گردد.

در مجموع، روش اول برای تولید انبوه، اقتصادی‌تر و سریع‌تر است و روش دوم بیشتر در موارد خاص یا برای تولید پروفیل‌هایی با ویژگی‌های فنی دقیق‌تر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

استاندارد ها مشخصات و ویژگی های پروفیل دولبه

پروفیل لنگه دری یا دولبه یکی از مقاطع فولادی پرکاربرد در ساخت درب‌ها و پنجره‌هاست که به دلیل شکل خاص و مشخصات فنی دقیق، جایگاه ویژه‌ای در صنعت ساختمان دارد. این پروفیل به شکل یک مقطع توخالی و بسته طراحی می‌شود و یک لبه اضافه در کنار دارد که امکان نصب آسان لنگه در یا پنجره را فراهم می‌کند.

مشخصات فنی پروفیل دولبه

ضخامت پروفیل لنگه دری معمولا بین ۲ تا ۴ میلی‌متر است ضخامت‌های رایج آن عبارتند از 2، 2.5، 3، و 4 میلی‌متر. شاخه‌های آن بیشتر ۶ متری تولید می‌شوند اما تا ۱۲ متر هم قابل سفارش است. وزن هر شاخه بستگی به ابعاد آن دارد. اما می‌توان با مراجعه به جدول وزن پروفیل لنگه دری که توسط تولید کننده ارایه می‌شود از مقدار آن باخبر شد.

تولید پروفیل دولبه به روش نورد سرد انجام می‌شود و نتیجه آن محصولی با سطح صاف و یکنواخت است که برای رنگ‌کاری یا گالوانیزه‌کردن کاملا مناسب است. این پروفیل‌ها بر اساس شکل مقطع و ابعاد به انواع مختلفی دسته‌بندی می‌شوند که با کدهای مشخصی شناخته می‌شوند. سه نوع از معروف‌ترین آن‌ها عبارتند از:

پروفیل ۵۰۷ : با مقطعی شبیه به حرف T انگلیسی، علاوه بر قاب‌سازی، در ساخت نرده و سایر سازه‌های فلزی نیز کاربرد دارد.

پروفیل ۵۰۸ (لنگه‌دری): این مدل رایج‌ترین نوع است و به طور ویژه برای قرارگیری لنگه در طراحی شده است.

پروفیل ۵۰۹ (چهارچوبی): معمولاً ابعاد بزرگ‌تری نسبت به مدل ۵۰۸ دارد و برای ساخت فریم اصلی چهارچوب به کار می‌رود.

استانداردهای تولید

تولید این نوع پروفیل بر پایه استانداردهای ملی و بین‌المللی انجام می‌شود تا کیفیت، دوام و کارایی آن تضمین شود. مهم‌ترین استانداردهای تولید پروفیل لنگه دری عبارت‌اند از:

• ISIRI 7336 و  ISIRI 7338 (ایران)
• IS 4351 (هند)
• DIN 2395 (آلمان)
• DIN EN 10219 (اروپا) (برای پروفیل‌های توخالی)

کاربردهای پروفیل لنگه دری

پروفیل لنگه دری به دلیل طراحی دولبه و استحکام بالا، کاربردهای متنوعی دارد:

• چهارچوب درب و پنجره: اصلی‌ترین کاربرد این پروفیل در ساخت چهارچوب درب‌های فلزی، ضدسرقت، و پنجره‌های UPVC است.
• نرده‌کشی: برای راه‌پله‌ها، بالکن‌ها، و حفاظ‌ها استفاده می‌شود.
• سازه‌های سبک: در ساخت کانکس، آلاچیق، و قفسه‌بندی انبارها کاربرد دارد.
• نماهای فلزی: در قاب‌های پنجره‌های بزرگ یا نماهای مدرن فلزی استفاده می‌شود.
• عایق‌کاری: در سیستم‌های خاص (مانند درب‌های UPVC با هسته فلزی)، به بهبود عایق صوتی و حرارتی کمک می‌کند، مشروط بر اینکه با مواد عایق ترکیب شود.

انواع پروفیل لنگه‌دری

پروفیل‌های لنگه‌دری از لحاظ جنس در چهار دسته اصلی آهنی ، گالوانیزه ،آلومینیومی و UPVC طبقه بندی می‌شوند؛ که هر کدام برای کاربرد متفاوتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

1. پروفیل لنگه دری آهنی
   رایج‌ترین نوع لنگه دری همین نوع آهنی است که از ورق سیاه ST37 ساخته می‌شود. استحکام بالا، قیمت مناسب و قابلیت جوشکاری خوب، باعث شده تا برای ساخت چهارچوب درب‌های فلزی، ضدسرقت و نرده‌های آهنی بسیار مورد استفاده قرار بگیرد.
2. پروفیل لنگه دری گالوانیزه:
   لنگه دری گالوانیزه با پوشش روی تولید می‌شود و در برابر زنگ‌زدگی مقاوم است. این نوع برای مناطق مرطوب یا محیط‌هایی که احتمال خوردگی زیاد است، انتخاب مناسبی است. پروفیل گالوانیزه اصفهان یکی از مرغوب ترین انواع لنگه دری در کشور است.
3.  پروفیل لنگه دری آلومینیومی:
   آلومینیوم سبک، مقاوم در برابر خوردگی و مناسب برای درب و پنجره‌های کم وزن است؛ بنابراین پروفیل لنگه دری از این جنس کاربرد بسیاری در پروژه های کم وزن یا همان lightweight frame دارد. کم وزن کردن سازه‌ها در معماری مدرن به خصوص در کلان شهرها اهمیت بسیار بالایی دارد به همین دلیل قیمت سازه lsf در اصفهان امروزه رقابتی شده است.
4. پروفیل لنگه دری UPVC:
   پروفیل UPVC  مخصوص چهارچوب درب و پنجره‌هایی با همین جنس است. این نوع علاوه بر مقاومت در برابر رطوبت، عایق حرارتی و صوتی خوبی هم دارد و بیشتر در ساختمان‌های مسکونی مدرن استفاده می‌شود. پروفیل UPVC به‌تنهایی از پلاستیک ساخته نمی‌شود و هسته فلزی آن نقش کلیدی در استحکام دارد.

عوامل موثر بر قیمت پروفیل لنگه دری

قیمت مقاطع فولادی صرفا به وزن آن‌ها محدود نمی‌شود، بلکه تحت تاثیر متغیرهای بازار، تولید و شرایط اقتصادی قرار دارد.قیمت قوطی لنگه دری، مانند قیمت پروفیل کناف، یا هر محصول فلزی دیگری تحت تاثیر چند عامل اصلی است که مدام در حال نوسان هستند. مهم‌ترین آن، قیمت ورق فولادی است که به‌عنوان ماده اولیه در تولید این مقاطع استفاده می‌شود. هر تغییر در نرخ ورق سیاه، مستقیما روی قیمت نهایی پروفیل‌ها اثر می‌گذارد. وزن پروفیل لنگه دری و ضخامت آن هم عامل مهمی است؛ چون قیمت روز فولاد ساختمانی بر اساس کیلوگرم محاسبه می‌شود، هرچه ضخامت و ابعاد بیشتر باشد، قیمت بالاتر می‌رود.

برند و کارخانه تولیدکننده هم از عوامل تعیین کننده قیمت در این محصول هستند. تولیدات با مواد اولیه  باکیفیت (مثل ورق فولاد مبارکه) معمولا گران‌ترند. همچنین نوسانات بازار و عرضه و تقاضا به طبع، مثل هر کالای دیگری بر قیمت قوطی لنگه دری هم تاثیر به سزایی دارند.

ویژگی‌های مکانیکی و کاربردی

پروفیل لنگه دری به‌دلیل استفاده از فولاد باکیفیت و تولید به روش نورد سرد، از مقاومت بالایی در برابر فشار، خمیدگی و پیچش برخوردار است. این مقاومت بالا باعث می‌شود در سازه‌های فلزی مانند چهارچوب درب‌ها و پنجره‌ها عملکرد قابل اطمینانی داشته باشد.

همچنین، جوش‌پذیری مطلوب این پروفیل، اتصال آن به سایر قطعات فلزی را ساده و بی‌دردسر می‌کند، بدون آنکه نیاز به عملیات خاصی باشد. سطح صاف و یکنواخت آن نیز این امکان را فراهم می‌کند که با انواع پوشش‌های رنگ یا گالوانیزه پوشانده شود و در برابر خوردگی مقاومت بیشتری پیدا کند.

امکان تهیه این پروفیل به‌صورت خام، رنگ‌شده یا گالوانیزه، موجب می‌شود در شرایط آب‌و‌هوایی و محیطی مختلف، پاسخ‌گوی نیازهای متنوع پروژه‌ها باشد.