6 اشتباه رایج در نگهداری ورق رنگی در انبار و راهنمای جلوگیری از آن‌ها

ورق‌های رنگی فولادی به دلیل کاربرد گسترده در صنایع ساختمانی و تولیدی، نیازمند شرایط نگهداری دقیقی هستند. با این حال، در بسیاری از انبارها رعایت نکردن اصول پایه در جابه‌جایی، چیدمان یا کنترل رطوبت باعث کاهش کیفیت این ورق‌ها می‌شود. زنگ‌زدگی، تغییر رنگ، یا جدا شدن پوشش رنگی معمولا نتیجه‌ی همین بی‌توجهی‌هاست، نه ضعف در کیفیت محصول.
در این مطلب، به اشتباه‌های رایجی پرداخته می‌شود که هنگام نگهداری و انبار ورق‌های فولادی رنگی رخ می‌دهند و اغلب از چشم کارکنان یا مدیران انبار پنهان می‌مانند؛ مواردی که شناخت و اصلاح آن‌ها می‌تواند از زیان‌های جدی و کاهش عمر مفید ورق‌ها جلوگیری کند.

چرا نگهداری ورق رنگی مهم است؟

نگهداری صحیح ورق رنگی علاوه بر حفظ ظاهر و کیفیت سطح، از افت ارزش اقتصادی محصول جلوگیری کرده و هزینه‌های ناشی از ضایعات، دوباره‌کاری یا برگشت کالا را کاهش می‌دهد. در واقع، انبارداری درست بخشی از فرآیند کنترل کیفیت است. ورق‌های رنگی فولادی به‌دلیل داشتن پوشش رنگ و لایه‌های محافظ، در مقایسه با ورق‌های معمولی در برابر خوردگی و عوامل محیطی مقاوم‌ترند؛ اما این مقاومت، مطلق نیست. کیفیت و دوام این پوشش‌ها تا حد زیادی به شرایط نگهداری وابسته است.
اگر ورق‌ها در محیطی مرطوب، آلوده یا با تهویه‌ی نامناسب انبار شوند، رطوبت بین لایه‌ها نفوذ کرده و زمینه‌ی شوره ‌یا تاول‌زدگی رنگ را فراهم می‌کند. همچنین تماس مستقیم ورق‌ها با یکدیگر یا قرار گرفتن در معرض نور خورشید و تغییرات دمایی، می‌تواند باعث تغییر رنگ، پوسته شدن یا تغییر شکل سطح شود.

نحوه بسته بندی ورق رنگی

در صنعت فولاد، بسته‌بندی ورق‌ گالوانیزه رنگی به دو دسته‌ی کلی تقسیم می‌شود:
۱. بسته‌بندی استاندارد که مخصوص حمل داخلی و کوتاه‌مدت است.
۲. بسته‌بندی صادراتی که برای حمل دریایی و مسیرهای طولانی استفاده می‌شود.

علاوه بر  تقسیم‌بندی کلی، کارخانه‌های بزرگ مانند فولاد مبارکه، هفت الماس، امیرکبیر کاشان و فولاد بهمن بسته‌بندی‌های خود را بر اساس کدهای عددی مشخص تعریف کرده‌اند.

در ادامه، رایج‌ترین روش‌ها و انواع بسته‌بندی ورق رنگی معرفی می‌شوند:

بسته‌بندی ۶۰۱ |  پایه

وقتی قرار باشد ورق در مدت کوتاه در محیطی خشک و سرپوشیده نگهداری شوند. از بسته بندی 601 استفاده می‌شود که در آن تنها لبه‌های داخلی و خارجی ورق محافظت می‌شوند و سطح ورق پوشش ندارد. قیمت ورق رنگی هفت الماس که با پوشش 601 عرضه می‌شود از مدل های دیگر بسته بندی این محصول مناسب‌تر است.

بسته‌بندی ۶۲۱ | کامل سطحی

در بسته بندی 621 تمام سطح ورق با کاغذ ضدآب پوشانده می‌شود.  لبه‌های داخلی و خارجی ورق نیز درپوش‌گذاری می‌شوند تا مقاومت کلی بسته افزایش یابد سپس به وسیله دو تسمه محیطی و چهار تسمه شعاعی بسته می‌شود.

بسته‌بندی ۶۳۱ | پالت‌دار

وقتی بسته بندی 621 روی پالت قرار بگیرد به آن 631 میگویند. وجود پالت باعث فاصله بین زمین و رول می شوند و جابجایی آن را راحت‌تر می‌کند. این روش برای حمل‌ونقل بین‌شهری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بسته‌بندی  ۶۴۱ | مقاوم و کامل

در این نوع پکینگ تمام سطوح ورق با کاغذ ضد رطوبت، فیلم پلاستیکی و پوشش فلزی محافظت می‌شود و  بعد با 3 تسمه محیطی و 6 تسمه شعالی بسته می‌شود تا محصول در برابر ضربه، رطوبت و تغییرات دمایی مقاوم باشد. این بسته‌بندی برای شرایط آب‌و‌هوایی مرطوب یا انبارداری طولانی‌مدت بسیار مناسب است، اما متاسفانه برای تولیدکنندگان توجیه اقتصادی ندارد.

بسته‌بندی ۶۵۱ | صادراتی

کامل‌ترین و مقاوم‌ترین نوع بسته‌بندی، کد 651 است که برای صادرات و حمل دریایی طراحی شده است. در بسته‌بندی ۶۵۱، ورق‌ها بر روی پالت چوبی دارای گواهی ISPM15 قرار می‌گیرند و تمام سطح آن‌ها با نایلون ضخیم و چندلایه‌ی استرچ فیلم پوشانده می‌شود. بین لایه‌ها از کاغذ ضدزنگ  VCI استفاده می‌شود و داخلشان بسته کیسه‌های سیلیکاژل قرار می‌گیرد تا رطوبت محیط کنترل شود.

اشتباهات رایج در نگهداری ورق رنگی و علت خرابی ورق

نگهداری نادرست ورق‌های رنگی یکی از مهم‌ترین عوامل کاهش کیفیت و عمر مفید آن‌هاست. بسیاری از آسیب‌هایی که در ظاهر ورق دیده می‌شود، به کیفیت تولید مربوط نیست، بلکه نتیجه‌ی خطاهای ساده در انبارداری، چیدمان یا جابه‌جایی است. این اشتباهات می‌توانند جز موارد زیر باشند:

1.قرار دادن ورق در محیط مرطوب

جمع شدن آب زیر نایلون ورق رنگی می‌تواند بسیار خطرناک باشد. اگر ورق رنگی برای مدت طولانی در معرض آب قرار گیرد، این وضعیت می‌تواند باعث نفوذ تدریجی رطوبت از میکروترک‌های رنگ، تخریب پرایمر و شروع شوره نقطه‌ای زیر لایه رنگ شود. این خطر به ویژه در محیط‌های بدون تهویه، انبارش زیر نایلون پاره، قرار گرفتن روی پالت چوبی خیس یا زمانی که رطوبت نسبی بالای ۹۰ درصد و دمای بیش از ۳۰ درجه سانتی‌گراد باشد، افزایش پیدا می‌کند. با این حال، مرطوب بودن محیط انبار در صورتی که تهویه مناسب وجود داشته باشد و تجمع آب مایع رخ ندهد، هیچ خطری برای ورق رنگی ایجاد نمی‌کند.

2.چیدمان نادرست و فشار بیش از حد روی ورق‌ها

انباشته‌کردن ورق‌ها به‌صورت نامنظم یا با ارتفاع زیاد می‌تواند موجب تغییر شکل، تاب‌برداشتن و حتی ترک در لایه‌ی رنگ شود. همچنین تماس مستقیم ورق‌ها با سطوح سخت یا لبه‌های فلزی باعث ایجاد خط و خش و آسیب مکانیکی به پوشش می‌شود.

3.تماس مستقیم با زمین یا مواد خورنده

قرار دادن بسته‌های ورق مستقیما روی زمین باعث جذب رطوبت از کف انبار می‌شود. در صورت وجود گردوغبار، نمک یا مواد شیمیایی در محیط، این آلودگی‌ها به‌تدریج باعث خوردگی و از بین رفتن پوشش رنگی خواهند شد.

4.جابجایی نادرست با لیفتراک یا جرثقیل

استفاده از زنجیر یا قلاب فلزی بدون محافظ لاستیکی هنگام حمل، باعث له‌شدگی گوشه‌ها و خراش روی سطح ورق می‌شود. از آن گذشته، بلند کردن رول‌ها از قسمت نامناسب، فشار موضعی به ورق وارد کرده و باعث تغییر شکل در محل تماس می‌شود. استفاده از تسمه‌های نرم و ابزارهای استاندارد جابجایی در این مرحله ضروری است.

5.انبار کردن طولانی‌مدت بدون کنترل شرایط محیطی

حتی اگر بسته‌بندی اولیه مناسب باشد، ماندگاری طولانی رول رنگی در شرایط غیرکنترل‌شده باعث تبخیر و تعریق داخلی می‌شود. این فرآیند در اثر تغییر دمای شب و روز رطوبت تولید کرده و موجب زنگ‌زدگی از داخل بسته می‌شود.

6.عدم رعایت فاصله از دیوار و سقف انبار

قرار دادن بسته‌ها چسبیده به دیوار، به‌ویژه در انبارهای فلزی، باعث تجمع بخار آب و انتقال رطوبت به لبه‌ی ورق می‌شود. برای برش دقیق یا پیاده‌سازی شکل‌های پیچیده بر روی آن‌ها می‌توانید از خدمات برش لیزر با ورق استفاده کنید.

نکات نگهداری ورق گالوانیزه رنگی

برای جلوگیری از خوردگی و حفظ کیفیت ورق گالوانیزه رنگی، باید شرایط محیط انبار کاملا خشک با رطوبت نسبی کمتر از 60 %، خنک و دارای تهویه مناسب باشد. تماس مستقیم بسته‌ها با زمین یا دیوار باعث تجمع رطوبت و ایجاد لکه‌های سفید یا همان شوره روی سطح ورق می‌شود، بنابراین استفاده از پالت چوبی یا فلزی خشک الزامی است. همچنین، بسته‌های ورق نباید با نایلون کاملا دربسته در محیط مرطوب نگهداری شوند، چون بخار آب محبوس‌شده خود عامل اصلی شوره‌زدگی است. بازکردن جزئی بسته‌ها برای تهویه‌ی دوره‌ای و کنترل دمای محیط بین ۱۵ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد، بهترین روش پیشگیری از این آسیب است. گفتنی است که بازبینی دوره‌ای بسته‌ها و اطمینان از خشک‌بودن محیط، از بروز این مشکل جلوگیری می‌کند.

نشانه‌های خرابی ورق رنگی در انبار

خرابی ورق رنگی در انبار معمولا قابل مشاهده هستند و می‌توانند هشداردهنده‌ی آسیب به پوشش و کاهش کیفیت محصول باشند. از مهم‌ترین نشانه‌ها در این خصوص می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ظهور نقاط زنگ‌زده یا شوره معمولا ناشی از رطوبت بالا، تعریق داخل بسته یا تماس با مواد خورنده است.
• پوسته شدن یا جدا شدن رنگ که اغلب به دلیل ضربه، خط‌وخش یا انبارداری طولانی در شرایط نامناسب رخ می‌دهد.
• خط‌وخش و فرورفتگی سطحی
• تغییر رنگ یا کدر شدن سطح ناشی از تابش مستقیم نور خورشید، حرارت یا ترکیب نامناسب مواد شیمیایی
• تاب‌خوردگی و تغییر شکل ورق که از وزن بیش از حد یا چیدمان نامناسب بسته‌ها نشات می‌گیرد.
• زمانی که ورق‌ها در اثر رطوبت به هم می‌چسبند، جدا کردن آن‌ها موجب خراش یا آسیب به پوشش رنگ می‌شود.

این نشانه‌ها معمولا در مراحل اولیه قابل پیشگیری هستند و با رعایت اصول انبارداری خشک، تهویه مناسب، فاصله از زمین و دیوار و استفاده از پالت و محافظ لبه می‌توان از بروز آن‌ها جلوگیری کرد.

جدول زیر اولویت رسیدگی به نشانه‌های خرابی را نشان می‌دهد:

نشانه	اولویت	علت ایجاد
شوره سفید	فوری	رطوبت + تعریق
زنگ‌زدگی لبه	متوسط	تماس با زمین
تغییر رنگ	بلندمدت	نور UV یا گرما

روش‌های تمیز کردن ورق رنگی فولادی

تمیز کردن ورق زنگ زده رنگی باید با دقت انجام شود تا به پوشش رنگ و لایه محافظ آسیب نرسد. در ابتدا سطح ورق باید با آب ولرم و مواد شوینده‌ی ملایم مانند محلول صابون صنعتی رقیق شسته شود تا گرد و غبار، آلودگی و لکه‌های سطحی از بین بروند.
برای سطوحی که چربی یا آثار روغن دارند، می‌توان از محلول‌های پاک‌کننده‌ی غیرخورنده با PH خنثی استفاده کرد. پس از شست‌وشو، ورق باید با پارچه‌ی نرم و خشک پاک شود تا هیچ اثری از رطوبت باقی نماند و از ایجاد لکه یا خوردگی جلوگیری شود.