ورق سیاه فابریک چیست؟ روش تولید، کاربردها و تفاوت ها

ورق سیاه فابریک مانند بسیاری از انواع ورق سیاه، به روش نورد گرم تولید می‌شود. اما اصطلاح «فابریک» در مورد آن به این معنی است که این نوع ورق در کارخانه‌های فولاد با ابعاد مشخص و به شکل تخته‌ای برش خورده و در اندازه‌های استاندارد به دست مشتری می‌رسند. در دل بسیاری از سازه‌های صنعتی و پروژه‌های بزرگ، قطعاتی وجود دارند که هرچند شاید ظاهر ساده‌ای داشته باشند، اما نقش کلیدی و تاثیرگذاری در عملکرد نهایی سازه ایفا می‌کنند. ورق سیاه فابریک نیز دقیقا یکی از همین قطعات محسوب می‌شود. اگر قصد دارید در مورد این قطعه مهم و پرکاربرد اطلاعات بیشتری به دست آورید، با این مقاله از مجله زرین فولاد همراه باشید.

ورق سیاه فابریک چیست؟

ورق سیاه فابریک که آن را با نام شیت سیاه فابریک نیز می‌شناسند، نوعی ورق فولادی نورد گرم است که مستقیما از کارخانه، بدون انجام برش‌های ثانویه، به ‌صورت شیت تخته‌ای روانه بازار می‌شود. به همین دلیل مشخصات فیزیکی این محصول اعم از طول، عرض و ضخامت به ‌صورت استاندارد و بدون تغییر باقی می‌ماند. حفظ دقیق ابعاد و یکپارچگی ساختاری، باعث شده است که ورق سیاه فابریک در بالاترین سطح کیفی ممکن به مصرف‌کننده نهایی عرضه شود. یکی از عوامل کلیدی در حفظ کیفیت این نوع ورق، عدم انجام برش‌های ثانویه است که از ایجاد اعوجاج و لبه‌های ناهموار جلوگیری می‌کند.

ابعاد دقیق ورق سیاه فابریک تولید شده در هر کارخانه ممکن است با دیگری متفاوت باشد اما در بازار ایران و حتی بسیاری از کشورهای دیگر، برخی سایزها به دلیل تقاضای بالا و کاربرد گسترده به‌ عنوان ابعاد پرکاربرد ورق فابریک شناخته می‌شوند:

• طول: ورق فابریک معمولا با طول 2000 تا 12000 میلی‌متر تولید می‌شوند. قطعاتی که طول آن‌ها بین 2000 تا 6000 میلی‌متر است، به دلایل متعددی اعم از سهولت در حمل و نقل، بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• عرض: مرسوم‌ترین عرض برای این شیت‌ها بین 1000 تا 1500 میلی‌متر در نظر گرفته می‌شود.
• ضخامت: ورق‌های فابریک از نظر ضخامت تنوع بالایی دارند. این قطعات معمولا با ضخامت 1.5 تا 100 میلی‌متر تولید می‌شوند. در اکثر صنایع، بیشترین استفاده مربوط به ورق آﻫﻦ فابریک 2 میل تا 15 میلی‌متری است.

شیت‌های فابریک سیاه، با سطح یکپارچه و ابعاد دقیق، برای پروژه‌های صنعتی بزرگ گزینه‌ای بهینه و کم‌هزینه به حساب می‌آیند. اگر در پروژه‌ای، مدیریت هزینه‌های مالی اولویت دارد، پیشنهاد می‌شود پیش از خرید با کارشناسان و متخصصان مشورت شود تا با آگاهی از قیمت روز ورق سیاه در بازار و با کم‌ترین هزینه، بیشترین کیفیت به‌دست آید.

کاربردهای ورق سیاه فابریک

بارزترین ویژگی ورق سیاه فابریک این است که این محصول در قالب شیت‌های استاندارد عرضه می‌شود. این موضوع شاید در برخی از موارد محدودیت‌هایی در کاربرد آن ایجاد کند اما این نوع ورق نیز در صنایع مهمی همچون خودروسازی، ساخت‌وساز، حمل‌ونقل و نفت و گاز به‌ طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ به عنوان مثال:

• صنایع حوزه عمران: ورق سیاه فابریک به‌ صورت گسترده در اسکلت‌های فلزی به‌کار گرفته می‌شوند. به ‌عنوان مثال در ساخت سوله‌ها، انبارها، سالن‌های صنعتی و همچنین در تولید المان‌های مورد استفاده در فونداسیون‌های فلزی مانند تیرآهن، نبشی و ناودانی از این نوع ورق‌ها بهره گرفته می‌شود.
• خودروسازی و حمل‌ و نقل: در خطوط ریلی همیشه از مزایای شیت‌های فابریک از جمله ابعاد ثابت، قدرت کشش و استحکام بالا بهره‌ گرفته می‌شود. بدنه خودرو، تریلر و اتاق بار ماشین‌های سنگین نیز از جمله بخش‌هایی هستند که این نوع ورق برای استفاده در آن‌ها بسیار مناسب است.
• نفت، گاز و پتروشیمی: استفاده از مخازن بزرگ در صنایع مرتبط با سیالات و مواد شیمیایی حساس، همیشه چالش‌های متعددی را به وجود آورده است. ورق‌های فابریک به‌ دلیل داشتن مشخصات فیزیکی و مکانیکی دقیق و ثابت، کاملا با الزامات ساخت این نوع تانکرها و مخازن سازگار هستند. لوله‌های انتقال نفت، که شدت جریان سیالات در آن‌ها بالا است، باید از متریالی با ویژگی‌های مکانیکی ویژه و مقاومت بالا ساخته شوند؛ ویژگی‌هایی که ورق‌های فابریک به ‌خوبی از عهده آن برمی‌آید.
• ماشین‌سازی و ابزارآلات: ورق سیاه مورد استفاده در قطعات ماشین آلات مهمی مثل بیل مکانیکی، لودر و گریدر یا قطعات تجهیزات کارگاهی مانند پرس‌ها، دستگاه‌های خم‌کاری و قالب‌های صنعتی از همین نوع ورق هستند.

کدام کارخانه‌ها در ایران ورق سیاه فابریک تولید می‌کنند؟

ورق سیاه فابریک در ایران توسط کارخانه‌های معتبری همچون فولاد مبارکه، فولاد اکسین، مجتمع فولاد خرم‌آباد و فولاد کاویان تولید و عرضه می‌شود. محصولات هر کارخانه دارای ویژگی‌های منحصر به ‌فردی هستند که آن‌ها را از یکدیگر متمایز می‌کند. به عنوان مثال، کارخانه فولاد کاویان به تولید شیت‌های بسیار ضخیم، گاهی تا 100 میلی‌متر، شهرت دارد. از سوی دیگر، فولاد اکسین خوزستان تمرکز خود را بر تولید ورق‌های عریض گذاشته است که در صنایع سنگین مانند کشتی‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در این میان هم فولاد مبارکه، که بیشترین سهم بازار فولاد را در اختیار دارد، ورق‌هایی با ضخامت‌های بسیار متنوع، از 3 تا 15 میلی‌متری، تولید و عرضه می‌کند. پیش از خرید این محصولات توجه داشته باشید که قیمت ورق سیاه فولاد مبارکه اصفهان ، با توجه به تنوع بالا در مشخصات فیزیکی و گریدهای مختلف شیت‌ها یا رول‌ها، متغیر است.

ﻣﺰاﯾﺎی اﺳﺘﻔﺎده از ورق ﺳﯿﺎه ﻓﺎﺑﺮیک

ورق سیاه فابریک به صورت شیت‌های کاملا استاندارد و با ابعاد دقیق عرضه می‌گردد و این ویژگی، مزایای فنی زیادی را برای صنایع به همراه می‌آورد. در واقع همین مزایا هستند که آن را به ورقی بسیار پرکاربرد تبدیل کرده‌اند.

• ابعاد ثابت و استاندارد: پررنگ‌ترین ویژگی شیت‌های فابریک، ابعاد ثابت و برش صنعتی و دقیق آن‌ها در کارخانه است. فرآیند برش این ورق‌ها با حساسیت بالایی انجام می‌شود و در نتیجه، کیفیت بهتری نسبت به ورق‌های ابعادی دارند. چنین برش‌هایی لبه‌های صافی ایجاد می‌کنند که برای کارهای با دقت بالا بسیار مناسب است.
• صرفه جویی در مواد مصرفی: همان‌طور که اشاره شد این ورق‌ها در ابعاد مشخص و استاندارد تولید می‌شوند و مصرف‌کنندگان نیز می‌توانند بر اساس نیاز خود ورق را در اندازه دلخواه سفارش دهند. این امر باعث کاهش قابل توجه هدررفت یا همان پرتی مواد اولیه می‌شود.
• یکپارچگی در سطح: این ورق‌ها به روش نورد گرم و با استفاده از دستگاه‌های پیشرفته تولید شده و همین موضوع موجب کاهش میزان تلرانس در آن‌ها می‌شود. نتیجه این دقت بالا، ایجاد شرایط فیزیکی مناسب در ورق‌ها برای انجام عملیات‌هایی نظیر جوشکاری بوده و به بیان دیگر، میزان جوش‌پذیری در تمام بخش‌های ورق یکسان است.

معایب ورق سیاه فابریک

ورق سیاه فابریک نیز مانند هر کالای صنعتی دیگری دارای معایبی است که در انجام برخی کارها محدودیت‌هایی ایجاد می‌کند. البته نمی‌توان این ویژگی‌ها را به‌ طور مطلق عیب دانست، بلکه بسته به نوع کاربرد، ممکن است برای برخی پروژه‌ها مناسب نباشند.

• محدودیت در وزن و ابعاد: برخی مصرف‌کنندگان به ورق‌هایی با ابعاد خاص نیاز دارند، در حالی‌که شیت‌های فابریک معمولا با ابعاد مشخص و استاندارد تولید می‌شوند. البته امکان تولید این شیت‌ها با ابعاد سفارشی مصرف‌کننده وجود دارد، اما این سفارشی‌سازی نیز با محدودیت‌هایی همراه است. این موضوع را می‌توان فاحش‌ترین تفاوت‌ ورق فولادی با رول فابریک دانست.
• هزینه نسبتا بالاتر: ورق‌های فابریک به دلیل کیفیت بالاتر در سطح و برش، معمولا با قیمتی بالاتر از ورق‌های برش‌خورده عرضه می‌شوند و این اختلاف قیمت به دلیل دقت بیشتر در فرآیند تولید در کارخانه است.
• ظاهر مات و کدر: این نوع ورق به روش نورد گرم و در دماهای بالا تولید شده و گرمای شدید این فرآیند منجر به مات شدن سطح ورق می‌گردد. به همین دلیل هرگز در کارهایی که جلوه دیداری اهمیت دارد یا به عنوان یک قطعه تزئینی از آن استفاده نمی‌شود.

ورق سیاه فابریک بهتر است یا برش‌خورده؟

ورق سیاه فابریک و ورق‌های برش‌خورده از المان‌های بسیار کاربردی و مهم در صنایع مختلف محسوب می‌شوند و انتخاب میان این دو، تصمیمی استراتژیک است که تاثیر مستقیم بر هزینه‌ها و کیفیت نهایی محصول تولیدشده دارد. اگرچه در یک پروژه واحد شاید امکان استفاده از هر دو نوع ورق وجود داشته باشد، اما با بررسی دقیق‌تر، مزایای یک گزینه بر دیگری چیره خواهد شد.