ورق روغنی چیست؟ کاربردهای پنهان تا مزایای مهم

ورق روغنی، نتیجه‌ی یک دگرگونی دقیق و کنترل شده بر روی ورق گرم فولادی است. این ورق در فرایند تولید خود عملیاتی را پشت سر می‌گذارد که در نهایت هم از استحکام ذاتی فولاد برخوردار باشد و هم ظاهری صیقلی و ابعادی دقیق پیدا کند. دانستن ویژگی‌ها و مشخصات ورق سرد به شما کمک می‌کند تا بدانید: آیا ورق روغنی، متریال مناسبی برای کار شماست یا خیر؟

ورق آهن روغنی چیست؟

ورق روغنی فولادی، که در بازار با نام ورق سرد نیز شناخته می‌شود، نوعی ورق فولادی است که سطحی صاف و یکنواخت دارد. این ورق اساسا از فولاد کم کربن ساخته می‌شود. به همین دلیل ، هم استحکام لازم برای تولید قطعات مقاوم را دارد و هم انعطاف کافی برای فرم‌دهی‌های دقیق و ظریف. ورق روغنی در عرض‌های 1000 و 1250 و ضخامت 0.3 تا 3 میل تولید می‌شود. البته برخی شرکت‌ها ضخامت کمتر نیز تولید می‌کنند. مثلا ورق روغنی هفت الماس با ضخامت 0.18 نیز قابل تولید است. ورق آهن روغنی هم به شکل رول و هم به شکل شیت قابل خریداری است.

روش تولید ورق روغنی

تولید ورق روغنی یک فرایند دقیق و مرحله‌به‌مرحله است که با هدف افزایش کیفیت سطح و دقت ابعادی انجام می‌شود. در این فرایند، ورق فولادی نورد گرم به‌عنوان ماده اولیه استفاده می‌شود و طی چند مرحله به ورقی صاف، یکنواخت و آماده مصرف تبدیل می‌شود.

1. در مرحله اول، ورق سیاه اسیدشویی می‌شود تا پوسته‌ها و ناخالصی‌های سطحی آن به‌طور کامل پاک شوند. این کار باعث می‌شود سطح ورق برای مراحل بعدی آماده شود و کیفیت نهایی افزایش پیدا کند.
2. پس از اسیدشویی، ورق در دمای اتاق تحت نورد و رولینگ قرار می‌گیرد. به این عملیات نورد سرد می‌گویند. در این مرحله، ضخامت ورق کاهش پیدا می‌کند و هم‌زمان سطح آن صاف‌تر و یکنواخت‌تر می‌شود. نورد سرد نقش اصلی را در ایجاد ظاهر براق و دقت ابعادی ورق روغنی دارد. سپس، برای بهبود خواص مکانیکی و افزایش انعطاف‌پذیری و شکل‌پذیری، ورق تحت عملیات آنیل یا بازپخت قرار می‌گیرد.
3. در پایان، سطح ورق با یک لایه نازک روغن پوشش داده می‌شود. این روغن، به طور موقت از زنگ‌زدگی جلوگیری می‌کند. پاسخ به این سوال که منظور از ورق روغنی چیست؟ در این مرحله روشن می‌شود. چراکه ورق روغنی همان ورق سیاهِ سرد نورد شده است که سطح آن با لایه‌ای از روغن پوشانده شده است.

انواع ورق روغنی

انواع ورق روغنی عموما بر اساس گرید یا درجه کشش تعریف می‌شوند. این دسته‌بندی معمولا طبق استاندارد DIN آلمان انجام می‌شود؛ استانداردی که در ان، حرف ST مخفف واژه Stahl به معنای فولاد است. تفاوت این گریدها بیشتر به میزان شکل‌پذیری، نرمی و توان تحمل کشش ورق مربوط می‌شود. هرچه عدد بعد از ST بیشتر باشد استحکام کششی نیز بیشتر خواهد بود. به‌طور کلی، رایج‌ترین و پرمصرف‌ترین انواع ورق روغنی موارد زیر هستند:

• ورق روغنی معمولی  ST12
• ورق روغنی نیمه کششی  ST13
• ورق روغنی فوق کششی  ST14

ویژگی‌های کاربردی ورق روغنی

تولید ورق نورد سرد با هدف دستیابی به ویژگی‌ها و مشخصات فنی برتر نسبت به ورق‌های نورد گرم انجام می‌شود؛ با توجه به این که قیمت ورق آهنی نسبت به ورق‌های پوشش‌دار کمتر است، این محصول با وجود قیمت مقرون به صرفه، هزینه‌های جانبی مانند رنگ‌آمیزی و ضایعات را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهد. ویژگی‌های ورق روغنی عبارت اند از:

1. سطح صاف و براق
2. شکل‌پذیری و فرم‌پذیری عالی
3. تلرانس ضخامتی و ابعادی بسیار کم
4. قابلیت رنگ‌پذیری و پوشش‌دهی خوب
5. جوش‌پذیری مناسب
6. مقاومت به خوردگی موقت

کاربرد ورق روغنی در صنایع مختلف

ورق روغنی زمانی وارد چرخه تولید می‌شود که نتیجه نهایی باید تمیز، منظم و قابل کنترل باشد. این ورق به تولیدکننده اجازه می‌دهد فرایند ساخت را با ثبات بیشتری پیش ببرد و به کیفیتی برسد که در مراحل بعدی نیاز به اصلاح و دوباره‌کاری نداشته باشد. همین ویژگی، ورق روغنی را به گزینه‌ای قابل اعتماد در خطوط تولید صنعتی تبدیل کرده است.

خودروسازی

در تولید قطعات فلزی خودرو، یکنواختی متریال و رفتار قابل پیش‌بینی ورق اهمیت زیادی دارد. ورق روغنی در حین تولید، واکنش یکسانی نشان می‌دهد و همین موضوع باعث می‌شود قطعات نهایی از نظر کیفیت سطح و استحکام، استاندارد و هم‌شکل باشند. همچنین این نوع ورق فولادی به راحت پرسکاری و فرم‌دهی می‌شود. این قابلیت برای تولید قطعات پیچیده خودروها بسیار حائز اهمیت است.

صنایع لوازم خانگی

در تولید لوازم خانگی، ظاهر محصول نقش مهمی در تصمیم خریدار دارد. ورق روغنی به دلیل سطح تمیز و یکدست، پایه مناسبی برای رنگ‌آمیزی و پوشش‌های نهایی است و کمک می‌کند محصول نهایی ظاهری منظم و حرفه‌ای داشته باشد.

ساخت قطعات صنعتی

کنترل کیفیت و کاهش خطا، در خطوط تولید قطعات فلزی اهمیت بالایی دارد. ورق روغنی با داشتن ساختار یکنواخت، باعث می‌شود عملیات برش، خم و اتصال با دقت بیشتری انجام شود و میزان ضایعات کاهش پیدا کند.

صنعت ساختمان و پروفیل‌سازی

در بخش‌هایی از ساختمان که کیفیت ظاهری قطعات فلزی اهمیت دارد، ورق روغنی انتخاب مناسبی است. استفاده از این ورق باعث می‌شود پروفیل‌ها و اجزای فلزی خروجی منظم‌تری داشته باشند و در اجرا، نتیجه نهایی تمیزتر دیده شود.

کاربرد در صنایع برق و تجهیزات فلزی

در تولید تجهیزات و تابلوهای برق، نظم ساخت و کیفیت سطح اهمیت بالایی دارد. ورق روغنی به سازندگان کمک می‌کند قطعاتی تولید کنند که هم از نظر ظاهری استاندارد باشند و هم در مونتاژ و استفاده، عملکرد قابل اعتمادی داشته باشند.

مهم ترین شرکت های تولیدکننده ورق روغنی

در ایران، تولید ورق روغنی به دلیل فرآیند پیچیده نورد سرد، محدود به چند کارخانه معتبر است. بر اساس ظرفیت تولید، کیفیت و سهم بازار، چهار شرکت اصلی و برتر تولید کننده این محصول عبارتند از:

1. شرکت فولاد مبارکه اصفهان
2. شرکت صنایع هفت الماس
3. شرکت فولاد غرب آسیا
4. فولاد امیرکبیر کاشان

این شرکت‌ها بیش از ۹0% نیاز بازار ایران به ورق روغنی را تامین می‌کنند. مابقی ورق سرد بازار از طریق واردات و عمدتا از چین، کره و قزاقستان تامین می‌شود، اما خرید ورق روغنی داخلی از نظر کیفیت، اغلب بهتر است.

در سطح جهانی نیز شرکت Baowu Steel در چین، ArcelorMittal لوکزامبورگ، POSCO کره جنوبی، Nippon Steel ژاپن بخش زیادی از تولید ورق سرد را بر عهده دارند. در این میان ورق روغنی چینی حجم زیادی از بازار جهانی این محصول را در دست خود گرفته است.