انواع پرداخت سطح ورق گالوانیزه + تکنیک‌های پرداخت‌کاری فلزات در خانه

فلزات، بنیاد تمدن بشری هستند و در اشکال و آلیاژهای مختلف، از سازه‌های عظیم صنعتی تا کوچک‌ترین قطعات الکترونیکی، حضوری اساسی دارند. در این میان، ورق گالوانیزه به دلیل مقاومت فوق‌العاده‌اش در برابر خوردگی، جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است. این مقاومت از پوشش محافظ روی (Zinc) روی سطح فولاد نشأت می‌گیرد که طی فرآیند گالوانیزاسیون ایجاد می‌شود. اما فراتر از لایه محافظ روی، پرداخت سطح (Surface Finish)، عاملی مهم در تعیین کیفیت، دوام، قابلیت‌های کاربردی و حتی ظاهر این ورق‌هاست. انتخاب نوع پرداخت مناسب، نه تنها بر ویژگی‌های مکانیکی و شیمیایی ورق تاثیر می‌گذارد، بلکه در فرآیندهای بعدی مانند رنگ‌پذیری، جوشکاری و شکل‌دهی نیز نقشی حیاتی دارد. حالا سوال اصلی اینجاست که کدام نوع پرداخت سطح برای ورق گالوانیزه مناسب‌تر است؟ در این مطلب با انواع پرداخت‌های رایج، تفاوت‌های آن‌ها و نکاتی برای انتخاب بهترین نوع پرداخت ورق گالوانیزه و همچنین نحوه پرداخت‌کاری فلزات در منزل آشنا می‌شوید.

Type of Skin در ورق گالوانیزه چیست و چرا اهمیت دارد؟

به نوع سطح نهایی در ورق گالوانیزه، پس از فرایند گالوانیزاسیون، Type of Skin  گفته می‌شود. این ویژگی، ظاهر، یکنواختی و میزان بلورهای سطحی که به آن‌ها Spangle یا گل گفته می‌شود را تعریف می‌کند. نوع سطح ورق گالوانیزه نقش بسیار مهمی در کاربرد نهایی آن دارد. بسته به نحوه سرد شدن فلز، افزودنی‌های موجود در حمام روی و عملیات تکمیلی پس از گالوانیزه، سطح ورق می‌تواند دارای الگوهای بلوری مشخص باشد یا این ‌که کاملا یکنواخت دیده شود. سطح گل‌دار یا معمولی که در ان بلورهای روی به طور طبیعی روی سطح شکل گرفته‌اند، بیشتر برای مصارف صنعتی یا عمومی به کار می‌رود؛ چون در این کاربردها ظاهر سطح اهمیت چندانی ندارد. ورق‌های گل درشت معمولا به صورت رول یا به صورت ورق گالوانیزه کیلویی عرضه می‌شود.

در مقابل، اگر ورق پس از گالوانیزه شدن تحت فرایند Skin Pass قرار گیرد، سطح آن صاف‌تر شده و گل‌ها تا حد زیادی حذف می‌شوند. این نوع ورق برای رنگ‌کاری یا استفاده در نماهای ساختمانی بسیار مناسب‌تر نوع گل‌دار است، زیرا رنگ‌پذیری بهتر و ظاهر یکنواخت‌تری دارد.

همچنین نوعی ورق گالوانیزه به نام Zero Spangle نیز وجود دارد که در آن با کنترل دقیق شرایط، از تشکیل هر نوع بلور روی جلوگیری می‌شود. سطح این ورق کاملا مات و بدون نقش است و در قسمت‌هایی که ظاهر و کیفیت چسبندگی رنگ اهمیت دارد استفاده می‌شود. این نوع ورق‌ها معمولا به صورت متری یا شیت به فروش می‌رسند.

چه نوع پرداخت کاری برای ورق گالوانیزه مناسب است؟

به طور معمول ورق گالوانیزه به خودی خود دارای سطحی براق و مقاوم در برابر خوردگی است که از طریق پوشش روی (Zn) به دست می‌آید. با این حال، برای برخی از کاربردها نیاز است تا ورق گالوانیزه دست‌خوش پرداخت سطحی شود. این کار باعث می‌شود تا ظاهر، چسبندگی رنگ و خواص مکانیکی این محصول بهبود یابد. پرداخت نهایی ورق گالوانیزه می‌تواند شامل یک یا چند مورد از موارد زیر باشد:

 Skin Pass یا نورد سبک

نورد سبک، که به آن Skin Pass نیز می‌گویند، گامی ضروری در فرآیند تولید ورق گالوانیزه است. در این مرحله، ورق بلافاصله پس از خروج از حمام روی، از میان یک قفسه نورد مخصوص عبور داده می‌شود. این فرآیند چندین مزیت مهم را به همراه دارد: اولا، باعث می‌شود سطح ورق بسیار یکنواخت‌تر و صاف‌تر شود. ثانیا، این عملیات به کاهش اندازه و برجستگی گل‌های روی (Spangle) روی سطح ورق کمک می‌کند، که نتیجه آن ظاهری یکدست‌تر است. از همه مهم‌تر، نورد سبک قابلیت رنگ‌پذیری ورق را به شکل چشمگیری افزایش می‌دهد، زیرا رنگ بهتر به سطح صاف چسبیده و دوام بیشتری خواهد داشت. علاوه بر این، عبور از نورد سبک تنش‌های داخلی موجود در ورق را کاهش می‌دهد و به این ترتیب، از ترک‌خوردگی آن در مراحل بعدی تولید یا پردازش، مانند خم‌کاری، جلوگیری می‌کند. به همین دلیل، نورد سبک یکی از مهم‌ترین مراحل پرداخت اولیه در تولید ورق گالوانیزه محسوب می‌شود.

چربی‌گیری و تمیزکاری شیمیایی

پیش از هر نوع رنگ‌کاری ،چسب‌کاری یا عملیات شیمیایی مانند فسفاته کاری،سطح ورق باید کاملا از چربی، گرد و غبار و الودگی پاک شود. این کار معمولا با استفاده از مواد شوینده و حلال‌های ملایم انجام می‌شود که بدون اسیب زدن به لایه روی، سطح را کاملا تمیز می‌کنند.

فسفاته‌ و کروماته کردن

در این روش یک لایه بسیار نازک از فسفات یا کروم روی، بر روی سطح ورق ایجاد می‌شود که به چسبندگی بهتر رنگ کمک می‌کند و مقاومت در برابر خوردگی را نیز بالا می‌برد. انجام این نوع پرداخت در کاربردهای صنعتی و خودروسازی که به ورق گالوانیزه رنگی نیاز دارند بسیار مرسوم است است. امروزه، با توجه به نگرانی‌های زیست‌محیطی، استفاده از کروم سه ظرفیتی (Cr3+) به جای کروم شش ظرفیتی (Cr6+) رو به افزایش است؛ چرا که کروم شش ظرفیتی سمی و سرطان‌زا شناخته شده است.

پاسیو کردن

پس از گالوانیزه‌کاری برای افزایش مقاومت سطح در برابر شوره زدن، عملیات پاسیو انجام می‌شود. در این روش، سطح ورق با محلولی از ترکیبات کرومات یا سیلان پوشش داده می‌شود تا یک لایه‌ی محافظ بسیار نازک، بی‌رنگ یا متمایل به زرد روی ان تشکیل شود. این لایه از اکسید شدن سریع روی در تماس با رطوبت جلوگیری می‌کند و ورق را برای مدت کوتاهی بدون نیاز به روغن‌کاری محافظت می‌نماید. پاسیو کردن معمولا زمانی انجام می‌شود که ظاهر ورق مهم باشد و هدف حفظ شفافیت و جلوگیری از کدر شدن سطح آن باشد.

سنباده‌زنی نرم یا برس‌کاری ملایم

برای زبر کردن سطح ورق و افزایش چسبندگی رنگ، گاهی از سنباده‌های بسیار نرم یا برس‌های صنعتی استفاده می‌شود. این روش باید با دقت بالا انجام شود تا پوشش گالوانیزه دچار سایش نشود.

روش‌های پرداخت خشن مانند سنگ‌زنی یا سندبلاست برای ورق گالوانیزه مناسب نیستند، چون ممکن است باعث از بین رفتن پوشش روی و کاهش دوام ورق شوند. در نتیجه، پرداخت‌های سبک، شیمیایی و کنترل‌شده بهترین گزینه برای آماده‌سازی ورق گالوانیزه به شمار می‌روند، به‌ویژه زمانی که هدف، رنگ‌کاری باشد.

انتخاب پرداخت سطحی گالوانیزه در هنگام خرید و عوامل موثر بر آن

ورق گالوانیزه به‌طور معمول پس از خروج از حمام روی دارای سطحی براق یا مات است که بسته به کاربرد نهایی، با روش‌هایی مانند روغن‌کاری، فسفاته‌کاری، نورد سبک یا پاسیو کردن، فراید تولید آن تکمیل می‌شود. انتخاب نوع پرداخت مناسب، کاملا وابسته به کاربرد نهایی ورق است. مثلا در صنایعی مانند ساخت سوله، پوشش سقف یا دیوار و تولید سازه‌های سبک، توجه به نوع پوشش سطحی اهمیت زیادی دارد. به همین دلیل، هنگام استعلام قیمت ورق گالوانیزه 6 متری شیروانی، بهتر است نوع پرداخت سطح نیز مشخص شود تا از بروز مشکلاتی مانند زنگ‌زدگی زودرس یا پوسته شدن رنگ جلوگیری گردد.

انتخاب نوع پرداخت باید با توجه به نیازهایی مثل رنگ‌پذیری، جوش‌پذیری، یا مقاومت در برابر رطوبت انجام شود. برای مثال، در کاربردهای ساختمانی که ظاهر اهمیت دارد، Zero Spangle یا Skin Pass مناسب‌تر است، در حالی که برای سازه‌های صنعتی، Regular Spangle اقتصادی‌تر است.

در نهایت، هنگام خرید ورق گالوانیزه لازم است خریدار نوع پرداخت سطحی مورد نظر خود را با دقت مشخص کند و آن را با تامین‌کننده در میان بگذارد. عوامل موثر بر انتخاب پرداخت سطح شامل کاربرد نهایی، ضخامت پوشش روی، شرایط انبار، فرایندهای بعدی مثل خم‌کاری یا رنگ‌کاری، و بودجه است. برای محیط‌های مرطوب، پاسیو کردن یا روغن‌کاری توصیه می‌شود، و برای رنگ‌کاری، فسفاته‌کاری چسبندگی بهتری فراهم می‌کند. رعایت این نکات از بروز مشکلات احتمالی در مراحل بعدی تولید یا استفاده نهایی جلوگیری می‌کند و موجب افزایش دوام و کیفیت محصول می‌شود.

پرداخت کاری فلزات در منزل

پرداخت‌کاری در منزل می‌تواند به‌صورت دستی یا با ابزارهای برقی انجام شود. در پرداخت‌کاری دستی، از ابزارهایی مانند سنباده، نمد، سمباده پارچه‌ای یا کاغذی، برس سیمی و خمیر پولیش استفاده می‌شود. برای مثال، اگر یک قطعه اهنی یا برنجی زنگ‌زده یا کدر باشد، ابتدا با سمباده زبر سطح آن را می‌سابند تا زنگ و ناهمواری‌ها پاک شود. سپس با سنباده نرم‌تر ادامه می‌دهند تا سطح صاف‌تر شود. در نهایت، با استفاده از خمیر پولیش و پارچه نمدی، سطح فلز را براق و صیقلی می‌کنند.

ابزارهای برقی مثل فرز انگشتی، دریل به همراه پد نمدی یا برس سیمی، دستگاه پولیشر خانگی یا حتی دستگاه‌های مینی‌سنگ نیز برای پرداخت‌کاری در منزل کاربرد دارند. این ابزارها سرعت کار را افزایش می‌دهند و برای پرداخت قطعات سخت یا ضخیم بسیار مفیدند. در پرداخت فلزات نرم‌تر مثل آلومینیوم، باید دقت بیشتری به خرج داد تا سطح دچار خط‌وخش نشود. همچنین استفاده از مواد روان‌کننده مثل روغن مخصوص یا اب در حین سنباده‌زنی، به کاهش اصطکاک و ایجاد سطحی یکنواخت‌تر کمک می‌کند. یکی از مراحل تکمیلی پرداخت‌کاری، استفاده از پولیش یا واکس فلز است. این مواد معمولا ترکیبی از ذرات ساینده بسیار ریز و مواد براق‌کننده‌اند که با پارچه نرم یا دستگاه نمدی روی فلز مالیده می‌شوند تا سطح آن کاملا آینه‌ای شود.

در مجموع، پرداخت‌کاری در منزل امکان‌پذیر است، ولی نیاز به دقت، صبر و رعایت نکات ایمنی دارد. این کار نه‌تنها برای زیباسازی قطعات فلزی مفید است، بلکه می‌تواند اماده‌سازی خوبی برای آبکاری، رنگ‌آمیزی یا پوشش‌دهی نهایی باشد.

جمع بندی

انتخاب نوع پرداخت سطحی ورق گالوانیزه باید با توجه به کاربرد نهایی، شرایط محیطی، فرایندهای بعدی (مثل رنگ‌کاری یا خم‌کاری) و بودجه انجام شود. برای کاربردهای صنعتی با اهمیت ظاهری کم، پرداخت معمولی یا Minimized Spangle کافی است، اما برای مصارف تزئینی یا رنگ‌کاری، پرداخت Zero Spangle یا Skin Pass همراه با فسفاته‌کاری مناسب‌تر است. پاسیو کردن نیز برای محافظت موقت در برابر رطوبت توصیه می‌شود. با مشخص کردن دقیق نیازها و مشاوره با تأمین‌کننده، می‌توانید ورقی با بهترین عملکرد و دوام را انتخاب کنید. در زرین فولاد شهریاری انواع ورق گالوانیزه با بهترین قیمت و کیفیت عرضه می شود کافیست با 03191003131 در تماس باشید.