معرفی انواع ورق ضد سایش + کاربرد هر کدام

سایش و خوردگی همیشه جزو دردسرهای بزرگ در صنعت بوده‌اند. دستگاهی که شبانه‌روز کار می‌کند، اگر در برابر ضربه و اصطکاک مقاوم نباشد، خیلی زود از کار می‌افتد و هزینه‌های تعمیر و توقف تولید روی هم جمع می‌شود. همینجاست که ورق‌های ضد سایش اهمیت پیدا می‌کنند؛ ورق‌هایی که برای شرایط سخت ساخته شده‌اند و می‌توانند جلوی استهلاک زودرس تجهیزات را بگیرند. اما کدامیک از ورق‌های ضد سایش مناسب کار شماست؟برای رسیدن به پاسخ این سوال با ما در این مقاله همراه باشید.

تعریف سایش

سایش یک فرایند مکانیکی است که به معنای از دست رفتن و حذف فیزیکی ماده از سطح است؛ این پدیده باعث کاهش ابعاد، تغییر شکل، افت عملکرد و در نهایت تخریب و از کار افتادگی قطعه می‌شود. در دنیای صنعت، برای اندازه گیری میزان مقاومت فلزات در برابر سایش از واحدی به نام برینل استفاده می‌شود. در آزمایش سختی برینل، یک گلوله‌ی فولادی یا کاربیدی سخت را با نیروی مشخصی روی سطح فلز فشار می‌دهند. سپس قطر اثر فرورفتگی روی فلز اندازه‌گیری می‌شود. هرچه این فرورفتگی کوچک‌تر باشد، یعنی فلز سخت‌تر است.

ورق ضد سایش چیست؟

ورق ضد سایش، نوعی ورق فولادی است که به‌طور خاص برای مقاومت بالا در برابر ضربه، اصطکاک و خوردگی خصوصا در کاربردهای صنعتی، طراحی و تولید می‌شود. این ورق‌ها با استفاده از ترکیب‌های آلیاژی ویژه و فرآیندهای حرارتی دقیق ساخته می‌شوند تا در شرایطی که فشار مکانیکی یا تماس مداوم با مواد ساینده وجود دارد، دوام بیشتری از خود نشان دهند. به همین دلیل، عمر مفید قطعات ساخته‌شده از ورق ضد سایش آهنی چندین برابر بیشتر از فولاد معمولی است. طبیعتا قیمت ورق ضدسایش نیز از قیمت ورق سیاه اصفهان به عنوان یک ورق در دسترس بیشتر است. به‌طور خلاصه، ورق ضد سایش را می‌توان یک سپر محافظ صنعتی دانست که جلوی استهلاک سریع تجهیزات را می‌گیرد و هزینه‌های تعمیر و نگهداری را به حداقل می‌رساند.

معرفی انواع ورق ضد سایش در بازار ایران

در بازار ایران چند نام آشنا به عنوان ورق ضد فرسایش مطرح شده که بیشتر از بقیه شناخته شده‌اند و تقریبا هر کسی که سر و کارش با تجهیزات سنگین یا صنایع معدنی باشد اسمشان را شنیده است:

• ورق هاردوکس
• ورق ولدوکس
• ورق دورستات
• ورق دیلیدور
• ورق راک استار

 هر کدام از این ورق‌ها خصوصیات خودشان را دارند و بسته به شرایط کاری انتخاب می‌شوند.

ورق ضد سایش هاردوکس چیست؟

هاردوکس محصول شرکت SSAB سوئد است و بدون شک یکی از شناخته‌شده‌ترین ورق‌های ضد سایش در جهان و ایران به حساب می‌آید. این ورق در گریدهای مختلف مثل 400، 450، 500 و 600 تولید می‌شود. این اعداد، میزان سختی ورق را بر حسب سختی برینل (HB)  نشان می‌دهد. مثلا Hardox 450  یعنی میزان سختی این ورق 450 HB است.

هاردوکس به دلیل ترکیب خاص آلیاژی و روش تولید پیشرفته، مقاومت بسیار بالایی در برابر سایش، ضربه و فرسایش دارد و در عین حال کار با آن از نظر جوشکاری و شکل‌دهی راحت است. به همین دلیل، این ورق انتخاب اول بسیاری از فعالان معدن، خطوط سیمان، ماشین‌آلات راه‌سازی و تجهیزات سنگ‌شکن محسوب می‌شود.

ورق ضد سایش ولدوکس چیست؟

ورق ولدوکس (Weldox) هم مثل هاردوکس، محصول شرکت SSAB است ولی تفاوت اصلی آن با هاردوکس در نوع کاربرد این محصول تعریف شده است. این ورق بیشتر به عنوان یک فولاد سازه‌ای با استحکام بالا شناخته می‌شود و علاوه بر مقاومت مناسب در برابر سایش، قابلیت تحمل بارهای سنگین و فشارهای مکانیکی بالا را دارد.

ویژگی مهم ولدوکس، ترکیب استحکام و انعطاف‌پذیری است؛ یعنی می‌توان آن را جوشکاری کرد و شکل داد بدون اینکه خواص مکانیکی‌اش کاهش پیدا کند. این ویژگی‌ها باعث شده ولدوکس گزینه‌ای ایده‌آل برای شاسی ماشین‌آلات سنگین، جرثقیل‌ها و سازه‌های عمرانی باشد. به طور خلاصه، ولدوکس علاوه بر مقاومت در برابر سایش، به مهندسان اجازه می‌دهد ساختارهای مستحکم و مطمئن بسازند و  خیال راحتی از عملکرد تجهیزات را در شرایط سخت داشته باشند.

ورق ضد سایش دورستات چیست؟

ورق دورستات (Durostat) که در سال‌های اخیر در بازار ایران جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است محصول شرکت فوست‌آلپینه اتریش است. این ورق در گریدهای مختلفی مانند 400و 500 تولید می‌شود و به دلیل کیفیت یکنواخت و دوام بالا، گزینه‌ای قابل اعتماد برای صنایع مختلف به شمار می‌آید. ویژگی اصلی دورستات، سختی یکنواخت در سطح ورق و انعطاف‌پذیری مناسب آن است. این خصوصیات باعث می‌شود ورق نه تنها در برابر سایش مقاومت کند، بلکه در فرآیندهای خم‌کاری و شکل‌دهی نیز عملکرد خوبی داشته باشد.

ورق ضد سایش دیلیدور چیست؟

دیلیدور (Dillidur) جزو قدیمی‌ترین و معتبرترین ورق‌های ضد سایش موجود در بازار جهانی و ایران به شمار می‌رود. این ورق سابقه طولانی در کاربردهای صنعتی دارد. ورق‌های این برند، دوام بالا و مقاومت قابل اعتماد در برابر سایش و ضربه دارند. که همین باعث شده ورق در شرایط کاری سنگین، مانند معادن، صنایع فولاد و تجهیزات حمل و خرد کردن مواد، عملکرد مطلوبی ارائه دهد. این ورق که ساخت کشور آلمان است، طی سال‌ها ثابت کرده که طول عمر تجهیزات را افزایش می‌دهد و هزینه‌های تعمیر و نگهداری را به شکل محسوسی کاهش می‌دهد.

ورق ضد سایش راک‌استار چیست؟

یکی از ورق های ضد سایش اقتصادی ، راک‌استار (Rockstar) هند است و به دلیل قیمت اقتصادی و کیفیت قابل قبول در بازار ایران شناخته شده است. این ورق عمدتا با سختی 400 و 500 تولید می‌شود. راک‌استار برای صنایعی که علاوه بر دوام، کنترل هزینه‌ها اهمیت دارد، گزینه‌ای مناسب است.

کاربرد ورق ضد سایش در صنایع مختلف

ورق‌های ضد سایش به دلیل مقاومت بالا در برابر ضربه، اصطکاک و فرسودگی، در صنایع مختلف کاربرد گسترده‌ای دارند و در هر محیطی که تجهیزات با مواد ساینده یا فشار مداوم مواجه باشند، مورد استفاده قرار می‌گیرند تا طول عمر قطعات را افزایش داده و هزینه‌های نگهداری را کاهش دهند. چند نمونه از کاربردهای متدوال این ورق‌ها در ادامه نام برده شده است.

• صنعت معدن

استفاده در سنگ‌شکن‌ها، نوار نقاله‌ها و لودرها برای جلوگیری از فرسودگی سریع تجهیزات.

• صنعت فولاد

محافظت از تسمه نقاله‌ها، قالب‌ها و پوسته‌های کوره در برابر تماس با مواد داغ و ساینده.

• صنعت سیمان

کاهش فرسودگی سنگ‌شکن‌ها، آسیاب‌ها و سیلوها و جلوگیری از توقف‌های مکرر تولید.

• راه‌سازی و ماشین‌آلات سنگین

 حفاظت از قطعات بلدوزر، لودر، گریدر و کامیون‌های کمپرسی.

• کشاورزی و صنایع غذایی

 افزایش دوام تجهیزات، خردایش و انتقال مواد ساینده.

عوامل موثر بر قیمت ورق ضد سایش

قیمت ورق ضد سایش به چند عامل اصلی بستگی دارد و شناخت این عوامل کمک می‌کند خریدی منطقی و مطمئن داشته باشید. برند و کشور سازنده یکی از مهم‌ترین فاکتورهاست؛ برای مثال هاردوکس و دیلیدور به دلیل کیفیت بالا و استانداردهای دقیق تولید، قیمت بالاتری دارند، در حالی که برندهایی مثل راک‌استار گزینه‌ای اقتصادی‌تر ارائه می‌کنند.

سختی ورق نیز نقش مستقیم در قیمت دارد؛ هر چه عدد HB بالاتر باشد، مقاومت در برابر سایش بیشتر و هزینه خرید نیز بالاتر خواهد بود. علاوه بر این، ضخامت و سایز ورق، کیفیت سطح و دقت تولید، همگی روی قیمت تاثیر می‌گذارند. در این میان، لازم به ذکر است که در بازار محصولات فولادی مانند فروش ورق گالوانیزه اصفهان و سایر مقاطع، نوسانات بازار فولاد یا حجم سفارش می‌تواند تفاوت محسوسی ایجاد کند.

راهنمای انتخاب و خرید ورق ضد سایش

انتخاب ورق فولادی ضد سایش مناسب به سه عامل اصلی بستگی دارد: نوع سایش، شدت سایش و بودجه.

اگر میزان سایش کم تا متوسط است، گریدهایی مانند Hardox 400–450 گزینه مناسبی هستند که هم انعطاف‌پذیری خوبی دارند و هم قابلیت جوشکاری مناسب ارائه می‌کنند.
برای سایش شدید، گریدهای Hardox 500 و بالاتر توصیه می‌شوند چرا که طول عمر بیشتری دارند و برای تجهیزات معدنی یا سنگ‌شکن‌ها ایده‌آل‌اند.
در صورتی که نیاز به خمکاری زیاد یا جوشکاری پیچیده دارید، ورق‌های با سختی متوسط مانند Hardox 450 یا Weldox به دلیل چقرمگی بالا عملکرد بهتری خواهند داشت.

از نظر برند، گزینه‌های پرچم‌دار مانند Hardox، Dillidur و Durostat طول عمر و کیفیت خوبی دارند، در حالی که برندهای اقتصادی مثل Rockstar برای سایش متوسط و بودجه محدود مناسب‌اند.