چگونه از لوله داربست برای ساخت سازه های موقت استفاده کنیم؟

داربست، یک سازه‌‌ی موقتیِ فلزی است که برای کارهایی مانند اجرای نمای ساختمان، ساخت‌وساز در ارتفاعات و مرمت بناهای قدیمی و در حال تخریب کاربرد دارد. گاهی از لوله‌های داربست برای حفظ تعادل دیوارهای در حال ریزش نیز استفاده می‌شود. داربست‌ها انواع گوناگونی دارند که با توجه به نیاز و نوع کاربردشان در ساختمان‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در این مقاله با ما همراه شوید تا بیشتر با این سازه فلزی آشنا شویم.

اجزای تشکیل دهنده یک داربست لوله‌ایی چیست؟

با توجه به متفاوت بودن ساختمان‌ها و کاربری داربست‌ها، انواع مختلفی از این سازه مانند داربست‌های دوتایی، کنسولی، معلق، پایه‌دار و در نهایت داربست‌های خرپا وجود دارد. انتخاب و نصب هر کدام از این‌ موارد بر اساس نوع و ارتفاع ساختمان متفاوت می‌شود؛ در نتیجه، اجزای تشکیل دهنده برای نصب داربست لوله‌ای نیز متفاوت خواهد بود. به صورت کلی داربست‌ها از دو جزء اصلی لوله‌ها و بست‌ها تشکیل شده‌اند. در ادامه به معرفی اساسی‌ترین اجزای این سازه فلزی می‌پردازیم.

نقش لوله در ساخت داربست

لوله‌های سیاه مهم‌ترین و عمده‌ترین اجزای تشکیل دهنده داربست‌ها هستند که در دو نوع درز دار و بدون درز ساخته می‌شوند. این لوله‌ها و دیگر مقاطع فولادی مثل انواع قوطی پروفیل، معمولا از جنس ورق سیاه و از طریق فرایند نورد سرد تولید می‌شوند. به همین دلیل قیمت لوله داربست مستقیما به عرضه و تقاضای ورق سیاه وابسته است. معمولا لوله‌های گالوانیزه برای انشعابات آب و گاز مورد استفاده قرار می‌گیرند، در نتیجه جنس لوله‌های داربست متفاوت از این گونه لوله‌ها انتخاب می‌شود.

لوله‌‌های سیاه صنعتی معمولا در شاخه‌های 6 متری و در ضخامت‌های 2 الی 3 میلی‌متر تولید می‌شوند. ابعاد و مشخصات این لوله‌ها بسته به استاندارد‌های هر کارخانه تولیدی تا حدودی، متغیر است.

کاربردهای گوناگون لوله‌های سیاه

لوله‌ سیاه داربستی، بسته به موقعیت و نحوه اتصال به سایر اجزا، می‌توانند نقش‌های متفاوتی مانند ستون داربست، شمع مایل، لوله زیر تخته‌ای، قید دیواره گاهی، قید سازه داربست، لوله‌های عرضی و افقی را ایفا کنند که در ادامه هر کدام را توضیح خواهیم داد.

لوله ستون داربست
اگر این لوله‌ها در زمان نصب داربست لوله‌ای، به صورت عمودی بسته شوند نقش ستون و تکیه‌گاه را ایفا می‌کنند. ستون‌ها مهم‌ترین عامل در داربست ساختمانی هستند. نقش اصلی آن‌ها ایجاد یک تکیه گاه برای کل سازه همچنین مهار و انتقال وزن و فشار‌های وارده بر سازه به سطح زمین است. این محصول از نظر روش تولید، مشابهت زیادی با قوطی دارد، برای اطلاع از قیمت قوطی پروفیل می‌توانید به صفحه مربوط به آن در مراجعه نمایید.

لوله‌های افقی
اگر لوله‌ها به صورت افقی و عمود بر لوله‌های ستون بسته شوند نقش مهار کننده ستون‌ها را دارند.

لوله‌های زیر تخته‌ای
گاهاً لوله‌های افقی در فاصله‌های استاندارد و مشخصی به عنوان تکیه‌گاه برای سکوهای چوبی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این سکو‌ها به شکل تخته‌هایی برای رفت و آمد و عبور کارگران در سازه تعبیه می‌شوند.

شمع مایل داربست
اگر لوله‌های داربستی به صورت عمودی اما شیب دار به زمین و دیوار سازه متصل گردند به آن‌ها شمع مایل می‌گویند. شمع مایل وظیفه استحکام و ثبات بیشتر و مهار لرزه بر سازه را دارد.

قید دیواره گاهی
قید دیواره گاهی نیز یک نوع لوله است که در بین یک سطح یک پارچه قرار می‌گیرد تا سازه را به ساختمان متصل کند.

قید سازه داربست
قید سازه یک لوله است که در بین قید دیواره درگاهی و سازه داربست قرار می‌گیرد و این اتصال را محکم می‌کند.

لوله‌های عرضی
لوله‌هایی هستند که به صورت عرضی بین لوله‌های ستون و افقی قرار می‌گیرند. به این لوله‌ها، دستک‌های افقی نیز گفته می‌شود.

انواع اتصالات داربست

بست‌ها یا کوپلینگ‌ها از مهم‌ترین اجزا برای اتصال بخش‌های مختلف داربست و حفظ ایمنی آن هستند. گاهی ممکن است این اتصالات به صورت اتصال لوله به لوله، اتصال لوله‌ها به دیوار، اتصال لوله‌ها به انواع پلیت‌ها و اتصالات منفصل باشد. به عنوان مثال در برخی از موارد ممکن است لوله‌ها به ناودانی‌هایی که در ستون یا سقف استفاده شده‌اند متصل شوند، گاهی نیز ممکن است از سازه LSF در ساخت دیوارها استفاده شود و از این بست‌ها برای اتصال به این مقطع‌ استفاده کنند. قیمت سازه lsf را می‌توانید در بخش فروشگاه سایت ما مشاهده کنید.

بیشتر بدانید:
نحوه نصب ناودانی شیروانی در ساختمان‌ها

بست تک‌پیچ
بست تک‌پیچ نیز برای سازه‌های موقت و سبک یا سازه‌هایی که قرار نیست فشار و بار زیادی را تحمل کنند همچون گلخانه‌ها، چادر‌ها، نمایشگاه‌ها و تکایا مناسب‌اند. به همین علت برای سازه‌های داربستی ساختمانی، کاربرد کمتری دارند.

بست دو‌پیچ
بست دوپیچ نیز مناسب اتصال لوله‌ها به صورت تقاطعی است. بست دو‌پیچ، سریع‌ترین و آسان‌ترین روش اتصال لوله‌ها است.

بست چهارپیچ معمولی
بست چهار‌پیچ نیز یک بست ثابت و بدون چرخش است که برای اتصال تقاطعی و 90 درجه استفاده می‌شود و همان‌طور که از نامش پیداست با کمک چهارپیچ بسته می‌شود.

بست چهارپیچ گردان
بست گردان نیز برای اتصال دو لوله به صورت متقاطع است ولی با داشتن قابلیت گردان، الزامی در 90 درجه بودن لوله‌ها در هنگام نصب نیست. بست گردان یا همان بست 360 درجه، می‌تواند از نوع دو‌پیچ، چهار‌پیچ، شش‌پیچ و یا هشت‌پیچ باشد.

بست یا کوپلر دو لوله
کوپلر‌های دولوله نیز معمولا برای اتصال لوله به ستون استفاده می‌شوند و قادر به بست کردن لوله‌ها در زوایای مختلف هستند.

گیره داربست
گیره داربست‌ها نیز یک نوع اتصال برای بند‌ها و لوله‌ها هستند که آن‌ها را به دیوار یا سطح دیگری بست می‌کنند. طراحی خاص این گیره به صورتی است که در پانچ‌های پلیت‌ و بندهای منفصل، گیر می‌کند و مقاطع مختلف را بهم متصل می‌کند. این گیره با نام‌های دیگری همچون کلیپسژ دوپا، و شاخ بزی نیز شناخته‌ شده است.

کفشک آهنی و چوبی
این کفشک‌ها در ابتدا و انتهای لوله‌ها به عنوان پایه و تنظیم کننده ارتفاع در سطوح ناهموار هستند. کفشک‌های فلزی معمولا در پایین لوله‌های ستون قرار می‌گیرند و رابط بین لوله و سطح زمین می‌شوند اگر سطح زمین بیش از حد معمول ناهموار باشد، یک کفشک چوبی یا بتنی نیز در زیر کفشک فلزی پایه قرار می‌دهند.

پیچ و مهره
این قطعات کوچک و کاربردی را باید پایه ثابت همه سازه‌های فلزی دانست، پیچ و مهره‌ها معمولا به همراه دیگر اتصالات و یا به تنهایی وظیفه ثابت کردن یا محکم کردن اجزای سازه را دارند. در داربست‌های فلزی نیز برای ثابت کردن اتصالات مختلف از جمله بست‌ها، کفشک‌ها، آبرو نادوانی شیروانی، لوله‌ها و سایر مقاطع از پیچ و مهره استفاده می‌شود.

تجهیزات مورد نیاز برای نصب داربست فلزی

عمده کاربری داربست دسترسی کارگران به ساختمان در ارتفاع بالاست، در نتیجه حفظ امنیت و ایمنی داربست فلزی از اولویت‌هایی است که به تجهیزات و فرایند‌های خاصی نیازمند است، از جمله این تجهیزات موارد زیر هستند:

• آچار: برای بستن پیچ و مهره‌ها به آچار‌ها از جمله آچار دو‌سر بسیار نیاز است.
• گونیا: برای تراز کردن و پیدا کردن زاویه درست لوله‌ها از گونیا استفاده می‌شود.
• تخته کار یا تخته زیر پا: برای ایجاد تکیه گاه و محل عبور افراد و همچنین ایجاد یک نوع عایق الکترونیکی روی لوله‌های فلزی کاربرد دارد.
• کاور یا سرپوش: در برخی موارد لبه بیرونی لوله‌ها، خصوصا لوله‌های عمودی را با پوششی مانند کاور می‌پوشانند تا لبه لوله در اثر برخورد با اشخاص موجب صدمه زدن به آن‌ها نشود.

برخی از تجهیزات دیگر مانند طناب ایمنی، کمربند ایمنی، کفش مخصوص و توری‌های حفاظتی برای بالا بردن ایمنی داربست نیاز است. تمامی افرادی که بر روی داربست مشغول به کار هستند باید مجهز به طناب و کمربند ایمنی باشند و این کمربند‌ و طناب‌ها نیز باید به نقاط ایمنی در سازه یا ساختمان متصل باشند. همچنین وجود کفش‌های ایمنی برای کارگران بسیار حائز اهمیت است تا از هرگونه صدمه به انگشتان پای کارگران جلوگیری شود. توری‌های حفاظتی نیز در زیر و در برخی مواقع اطراف داربست بسته می‌شوند تا از سقوط مصالح و حتی افراد به پایین داربست جلوگیری شود و همچنین از عابران پیاده در حال گذر، سایر کارگران مشغول در پایین ساختمان و غیره نیز حفاظت می کنند.

نکته مهم:
کلیه این تجهیزات تنها در زمانی به درستی عمل می‌کنند که افراد متخصص و آگاه در خصوص نصب داربست فلزی به کار گرفته شوند و تمامی اصول و قواعد استاندارد در خصوص نصب داربست فلزی رعایت شود.

نظارت بر نحوه اجرا صحیح و رعایت نکات ایمنی در نصب داربست فلزی یکی از نکات بسیار مهم است که باید با کمک فردی متخصص و ناظر بر اجرا انجام گیرد. مواردی مانند رعایت نکات و جزئیات لازم در حین اجرا، خرید تجهیزات و مقاطع فولادی، اطمینان از وجود بست‌های سالم و دیگر موارد این چنینی باید با دقت و ظرافت بسیار بررسی شود. همچنین تمامی افرادی که در اجرا و استفاده از داربست‌های فلزی دخیل‌اند باید حتما قبل از آغاز به کار دوره‌های عملی و نظری لازم مانند آموزش نصب داربست، آموزش نکات ایمنی در زمان نصب و استفاده، آموزش کار در ارتفاع و سایر آموزش‌های این چنینی را گذرانده باشند تا ایمنی در محل کار به حداکثر برسد.

خلاصه مطلب

در این مطلب به معرفی اجمالی از انواع و اجزای داربست و لوله‌های داربستی مانند لوله ستون، لوله افقی، لوله زیر تخته‌ای، شمع مایل و سایر لوله‌ها اشاره کردیم. علاوه بر این انواع بست و اتصالات داربست مانند بست‌های تک‌پیچ، دو پیچ، چهارپیچ، بست گردان، گیره داربست و پیچ و مهره‌ها را معرفی کردیم. در نهایت نیز به تجهیزات ایمنی و نکات مهم در حفظ ایمنی سازه پرداختیم.