راهنمای جامع استفاده از والپست در سازه ‌های بتنی

در قلب سازه‌های ایمن امروزی، المانی حیاتی به نام والپست نهفته است. این عضو کلیدی ساختمانی همچون سپری دفاعی، وظیفه استحکام‌بخشی و حفظ یکپارچگی دیوارها را در برابر نیروهای مخرب مانند زمین‌لرزه بر عهده دارد. والپست با ایجاد فضایی هوشمندانه برای حرکت‌های درون‌قابی و مهار فشارهای بیرونی، نقشی بی‌بدیل در پایداری سازه ایفا می‌کند. این نگهبان قدرتمند، چه به صورت تیرهای افقی و چه ستون‌های عمودی، لرزش‌ها و نیروهای وارده را از دیوارها به اسکلت اصلی ساختمان منتقل کرده و با این عمل، از شدت فشارهای وارده کاسته و از فروریزش دیوارها جلوگیری می‌کند.

اهمیت اجرای والپست در اجزای غیر سازه ای ساختمان

والپست باعث یکپارچه شدن المان‌های داخلی و تیغه‌های ساختمان به یکدیگر می‌شود. با بکارگیری این مقطع، دیوارها و سایر اجزای غیرسازه‌ای ساختمان، قابلیت حرکت در داخل صفحه‌ها و مهار فشارهای وارده را به دست می‌آورند. به همین منظور باید از اتصالات کشویی سرتاسری یا منقطع مانند ناودانی منقطع، یا مقاطع فولادی U شکل، در کناره دیوارها و تراز با سقف استفاده کرد و فاصله ایجاد شده در میان این دو عامل را با مواد تراکم‌پذیر و ضد رطوبت مانند پشم سنگ یا یونولیت پر کرد. این مقطع فولادی برای حفظ و مقاومت بیشتر در پنجره و حتی نمای بیرونی ساختمان نیز به کار می‌رود.

ملاحظات پیش از طراحی و اجرای والپست در سازه ‌های بتنی

مانند نکاتی که در هنگام خرید آبرو گالوانیزه وجود دارد، رعایت برخی از نکات در نصب و اجرای والپست نیز به قدری مهم است که اگر به اشتباه انجام شود عملا استفاده از این قطعه در ساختمان‌ بی‌فایده خواهد بود. در ادامه به نکات و ضروریات اجرای وادار در ساختمان‌سازی می‌پردازیم.

زمینه‌سازی و بررسی‌های لازم پیش از آغاز به کار بسیار مهم است. اولین نکته آن است که در ابتدا باید نقشه و طرح ساختمان، مورد بررسی قرار گیرد تا پس از دیوارچینی مشکلی پیش نیاید. سپس محل جایگذاری والپست و مصالح مورد استفاده برای اجرای کار طبق نقشه مشخص شود، پس از آن زمان نصب وادارها فرا می‌رسد. واضح است که در زمان اتصال والپست به سازه فلزی، این امر با کمک جوشکاری صورت می‌گیرد. اما در صورتی که سازه، فلزی نباشد چگونه این کار صورت می گیرد؟

نصب والپست در سازه بتنی

در سازه‌های بتنی هنگام بتنی‌ریزی، پلیت‌هایی جهت نصب والپست تعبیه می‌شود؛ اگر امکان این کار وجود نداشته باشد، برای اتصال والپست به ستون بتنی، از رول بولت‌ها استفاده می‌گردد. تراز کردن و هم‌راستا بودن محل قرارگیری والپست‌ها بسیار حائز اهمیت است، این کار به کمک ریسمان‌کشی صورت می‌گیرد.

انواع والپست و مراحل نصب هریک

والپست‌ها بسته به موقعیت، نوع مصالح، نوع ساختمان، طول و ارتفاع دیوار‌ها و بودجه ممکن است متفاوت باشند، اما به صورت کلی وادار در سه نوع اجرا می‌شود که در ادامه هر کدام را توضیح خواهیم داد.

والپست ستونی یا میانی

این نوع وال پست زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که طول دیوارهای خارجی و داخلی بیش از 4 متر باشد. در این مورد باید وادار میانی، U شکل یا H شکل باشد و یا والپست پیوسته را به صورت عمودی در وسط دیوار قرار دهیم به صورتی که حتما طول هر طرف از دیوار کمتر از 4 متر باشد. از این وادار در زمانی که دیوار دچار شکستگی می‌شود نیز می‌توان استفاده کرد.

در دیوار‌هایی که از سازه lsf استفاده می‌کنند نیز نباید این مقطع فولادی را به سقف متصل کرد و باید از تیرک‌های تغییر شکل دهنده که به صورت دو تیرک هستند که درون یکدیگر قرار می‌گیرند و به صورت کشویی قابل حرکتند، استفاده کرد. برای اطلاع از قیمت سازه ال اس اف  می‌توانید به صفحه مربوطه مراجعه کنید.

وادار انتهایی

این نوع اتصال با یک گیره که یک شاخک فلزی نیز در آن گیر کرده است به ستون متصل می‌شود. سپس بعد از چیده شدن چند رج بلوک، بستر میلگرد به شاخک‌ها متصل می‌شود و در نهایت دیوار به ستون متصل می‌گردد. قوانین و ضوابط این نوع اتصال در نشریه 819 مقررات ملی و کنترل ساختمان قابل مشاهده است.

1)گیره و شاخک

این والپست عمودی در زمانی که دیوار قرار است به ستون متصل شود مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این اتصال به هیچ عنوان بلوک‌ها نباید به ستون چسبیده باشند و باید حتما حداقل 5 میلی‌متر فاصله بین ستون‌ها، سقف و بلوک‌ها وجود داشته باشد تا فضای کافی برای حرکت درون صفحه‌ایی و داخل قاب خود دیوار ایجاد شود. برای پر کردن این فضا نیز از یونولیت یا پشم سنگ ضدرطوبت استفاده می‌شود. این نوع از وادار به سه صورت نصب می‌گردد که در ادامه توضیح خواهیم داد.

2)ناودانی منقطع یا ناودانی والپست

والپست‌های منقطع با استفاده از پیچ و رول بولت در فواصل استاندارد به ستون‌ها متصل می‌شوند. سپس، یونولیت بر روی ناودانی‌های این والپست‌ها قرار می‌گیرد تا فاصله لازم بین بلوک‌ها و ستون ایجاد شود. میلگردهای بستر نیز به همین ناودانی‌ها متصل می‌گردند. علاوه بر این، از والپست‌های منقطع به صورت کشویی در قسمت بالایی دیوار و محل اتصال آن به سقف نیز استفاده می‌شود.

3)بست رادیکالی

در برخی از موارد برای دیوارچینی از بلوک هبلکس استفاده می‌شود، اتصال این بلوک‌ها به ستون با بست رادیکالی انعطاف پذیر یا U شکل انجام می‌گیرد. در این نوع بست نیازی به استفاده از میلگرد بستر نیست. برای اتصال دو دیوار متقاطع نیز از این بست استفاده می‌شود. 

تیرک افقی یا والپست افقی

تیرک افقی زمانی اجرا می‌‌شود که ارتفاع دیوار از 3.5 متر بیشتر باشد. این تیرک ‌می‌تواند از ناودانی‌هایی یا دو عدد نبشی ساخته شود. ابتدا و انتهای این تیرک نیز مانند وادار میانی باید با کمک ناودانی والپست یا دیگر کشویی‌ها به صورتی طراحی شود که قابلیت حرکت دیوار در قاب خود را داشته باشد.

بایدها و نباید‌های اجرای والپست

همانطور که بیان شد اجرای والپست با هدف ایمن‌سازی بیشتر ساختمان‌ها صورت می‌گیرد اما در برخی از موارد عدم رعایت نکات اجرا و ایمنی در سازه‌ها منجر به عدم کارآیی سازه و حتی در برخی موارد ناایمن‌تر شدن سازه می‌شود. به همین منظور در این بخش باید‌ها و نباید‌های این روش را بیان می‌کنیم.

اولین و رایج‌ترین کاربرد اتصال دو نبشی به وسیله میلگرد، ساخت والپست پیوسته است. اگرچه ممکن است در برخی موارد، پایین‌تر بودن قیمت تمام‌شده استفاده از نبشی در مقایسه با قیمت والپست آماده دلیل انتخاب آن باشد، اما این روش کاملا غیراصولی است. دلیل این امر آن است که معمولا نبشی‌های مورد استفاده دارای عرض 4 میلی‌متر هستند، در حالی که برای اجرای صحیح والپست، حداقل باید 5 میلی‌متر فاصله بین بلوک‌ها و ستون وجود داشته باشد. علاوه بر این، اتصال دو نبشی با میلگرد از استحکام کافی برخوردار نیست و احتمال جدا شدن جوش میلگرد و نبشی در اثر حرکت دیوار وجود دارد. از دیگر معایب این روش، لزوم استفاده از نبشی‌ها به صورت پشت به پشت است؛ در غیر این صورت، تنها یک طرف بلوک‌ها درون نبشی قرار خواهد گرفت.

دومین نکته آن است که در اجرای این روش، جوشکاری جزئی مانعی ندارد اما نباید موجب ثابت شدن دیوار شود و کارایی وال پست را از بین ببرد. به صورت کلی هرگونه اتصال در این سازه نباید موجب جلوگیری از حرکت دیوار‌ها شود.

در برخی از سازه ها به علت مناسب بودن قیمت عرشه فولادی از این نوع مقطع برای ایجاد سقف استفاده می‌شود در این موارد باید، تسمه‌هایی را با میخ به ورق عرشه متصل کرده و سپس ناودانی والپست را به صورت کشویی به آن جوش داده و بلوک‌ها یا وادار عمودی را درون آن قرار دهیم.

نکته دیگر در نصب ناودانی‌ها این است که این مقاطع حتما باید مطابق با نقشه پروژه و دقیقا هم‌تراز با سمت مخالف باشند. این نکته باید در نصب ناودانی‌های کنار و بالای دیوار رعایت شود و آخرین نکته نیز آن است که هرگونه تغییرات در اجرای والپست مجاز نیست و حتما باید طبق مقررات و آیین نامه‌های موجود در ساخت و ساز اجرا شود.

نتیجه گیری پایانی

والپست از دو جز ستون و تیر تشکیل شده است که با هدف استحکام سازه و جلوگیری از تخریب دیوار در زمان وقوع زلزله در ساختمان‌ها اجرا می‌شوند. این عضو انواع مختلفی دارد که مهمترین آن‌‌ها وادار میانی و ناودانی‌های والپست‌اند. اجرای صحیح و رعایت نکات نصب در این سازه بسیار مهم است.