پروفیل صنعتی چیست و چه تفاوتی با پروفیل ساختمانی دارد؟

آیا می‌توان از پروفیلی که برای ساخت پنجره خانه استفاده می‌شود، برای ساخت یک پل معلق استفاده کرد؟ پاسخ به این سوال، یک جواب منفی قاطعانه و مهندسی‌شده است. دلیل این امر، تفاوت بنیادین در ماهیت و مشخصات فنی این دو نوع مقطع فولادی است که ما در صنعت و بازار به آن‌ها پروفیل ساختمانی و پروفیل صنعتی می‌گوییم. در این پست به بررسی کامل تفاوت پروفیل صنعتی و ساختمانی به عنوان دو مورد از رایج‌ترین انواع فولاد ساختمانی و غیرساختمانی خواهیم پرداخت.

پروفیل صنعتی چیست؟

پروفیل صنعتی به مقاطع فولادی سنگینی گفته می‌شود که با هدف تحمل بارهای فوق‌العاده زیاد و مقاومت در برابر تنش‌های شدید در صنایع بزرگ تولید می‌شوند. این پروفیل‌ها عمدتا از ورق سیاه تولید شده و دارای ضخامت بالا هستند. به دلیل همین ابعاد بزرگ و ضخامت زیاد، پروفیل صنعتی به عنوان قوطی سنگین نیز شناخته می‌شود. از جمله مثال‌های محسوس برای شناخت این محصول می‌توان به ساخت اسکلت اصلی سوله‌ها و کارخانجات عظیم یا شاسی ماشین‌آلات سنگین صنعتی و تریلرها اشاره کرد.

کاربرد پروفیل‌های صنعتی

کاربرد پروفیل صنعتی، به دلیل تنوع بالا در ابعاد و جنس این محصولات، تنها به یک یا دو حوزه خاص محدود نمی‌شود؛ به عنوان مثال:

• ساخت و ساز صنعتی: برای ساخت سازه‌هایی مانند سوله، از انواع پروفیل با گریدهای بالا (مانند ST52) بر اساس حجم پروژه و میزان فشار وارده استفاده می‌شود. قطعات متنوعی نظیر نبشی یا پروفیل زد سوله هم در این حوزه کاربرد دارند. همچنین مقاطع بسته از جمله لوله صنعتی برای تاسیسات این سازه‌ها به کار می‌روند.
  
• خودروسازی: یکی از اصلی‌ترین کاربردهای پروفیل سنگین، ساخت شاسی و اسکلت اصلی تریلرها، کامیون‌ها، اتوبوس‌ها و سایر خودروهای باری و سنگین است. شاسی یک وسیله نقلیه سنگین باید توانایی تحمل وزن بار و تنش‌های دینامیکی بالا را داشته باشد که پروفیل‌های سنگین این قابلیت را فراهم می‌کنند.
  
• صنایع سنگین: منظور از صنایع سنگین، حوزه‌هایی نظیر نفت و گاز است؛ ویژگی خاص پروفیل‌های صنعتی مانند گرید A516 ، این است که با وزن نسبتا پایین می‌توانند مقاومت بالایی ایجاد کنند.

انواع پروفیل صنعتی

هر چند در بازار ایران قوطی ستونی به عنوان رایج‌ترین پروفیل صنعتی شناخته می‌شود اما قوطی‌ها تنها نمایندگان این دسته‌بندی نیستند. اصطلاح پروفیل صنعتی یک دسته‌بندی وسیع است که شامل هر دو نوع مقاطع بسته و مقاطع باز می‌شود. به این ترتیب مقاطعی مانند تیرآهن، نبشی، ناودانی و لوله صنعتی نیز به دلیل ضخامت و توان تحمل بار بالا، جزو خانواده پروفیل‌های صنعتی محسوب می‌شوند.

پروفیل ساختمانی چیست؟

پروفیل ساختمانی به دسته‌ای از محصولات فولادی گفته می‌شود که به منظور استفاده تخصصی در ساختمان‌ تولید شده و دارای جلوه ظاهری مناسبی هستند. این قطعات در اشکال مختلفی مانند تیرآهن، قوطی و غیره تولید می‌شوند. این محصولات برای استحکام بخش‌های غیرباربر و تکمیل و چارچوب‌بندی‌های ساختمان‌ها طراحی می‌شوند. از آنجایی که این قطعات اغلب در معرض رطوبت یا عوامل محیطی قرار می‌گیرند، استفاده از مواد مقاوم اهمیت می‌یابد؛ به همین دلیل، برای افزایش طول عمر و مقاومت در برابر زنگ‌زدگی در مناطق مرطوب، خرید پروفیل گالوانیزه که با یک لایه روی پوشانده شده است، گزینه‌ای رایج و اقتصادی محسوب می‌شو

تفاوت پروفیل صنعتی و ساختمانی

بزرگترین تفاوت بین پروفیل صنعتی و ساختمانی را می‎‌توان در ضخامت آن‌ها جستجو کرد. همین عامل است که در نهایت باعث می‌شود استحکام و کاربرد این محصولات با هم متفاوت باشد. پروفیل‌های صنعتی بر اساس کاربرد خود معمولا گوشتی ضخیم دارند که بیش از 6 میلی‌متر است، اما پروفیل‌های ساختمانی به ضخامت بالا نیاز ندارد. در ادامه به تشریح تفاوت پروفیل ها می‌پردازیم:

تفاوت کاربرد پروفیل ساختمانی و صنعتی‎

پروفیل صنعتی برای استفاده در سازه‌های سنگین و تخصصی طراحی شده است؛ مقاطعی مانند تیرآهن و قوطی ستونی توان باربری بالایی داشته و در ساخت اجزای اصلی سازه نظیر ستون‌های سوله‌های بزرگ، اسکلت فلزی پل‌ها، دکل‌های مخابراتی و شاسی ماشین‌آلات عظیم استفاده می‌شوند. در مقابل، پروفیل ساختمانی برای استفاده در بخش‌های غیرباربر و تکمیل‌کننده ساختمان‌ها مناسب است؛ کاربرد آن شامل ساخت چارچوب درب و پنجره‌های فلزی، نرده‌ها و حفاظ‌هاست و تمرکز آن بر دقت ابعادی، کیفیت سطح، و سهولت نصب در محیط‌های ساختمانی است. به عبارت دیگر، پروفیل صنعتی وظیفه حمل وزن و استحکام سازه اصلی را بر عهده دارد، در حالی که پروفیل ساختمانی بیشتر برای پارتیشن‌بندی، امنیت و زیباسازی به کار می‌رود.

تفاوت جنس پروفیل صنعتی و ساختمانی

پروفیل‌های صنعتی عمدتا از ورق‌ سیاه با ضخامت بالا تولید می‌شوند. چون در میان انواع ورق، ورق گرم است که استحکام و سختی بسیار زیادی دارد و این امر برای تحمل بارهای سنگین در پروژه‌های بزرگ سازه‌ای و ماشین‌آلات حیاتی است. در مقابل، پروفیل‌های ساختمانی اغلب از ورق‌های روغنی نورد سرد یا گالوانیزه یا ورق‌های گرم با ضخامت پایین‌تر ساخته می‌شوند. بنابراین، جنس پروفیل صنعتی بر اساس استحکام حداکثری و جنس پروفیل ساختمانی بر اساس سبکی، ظاهر مناسب و مقاومت در برابر زنگ‌زدگی انتخاب می‌شود.

جدول مقایسه پروفیل صنعتی و ساختمانی

ویژگی‌ها	پروفیل صنعتی	پروفیل ساختمانی
ضخامت	معمولا 6 میلی‌متر تا 10	اغلب از 0.7 میلی‌متر تا 6 میلی‌متر
ابعاد	بزرگ و متنوع	کوچک‌تر و محدود
جنس	فولادهای مقاوم مثل ST52	آلیاژهای مقاومت متوسط مثل ST37
کاربرد	خودروسازی، ساخت پل، سوله صنعتی، ساخت ماشین‌آلات سنگین و صنایع نفت و گاز	نرده، فریم، چهارچوب، داربست، واسکلت سبک
هزینه	گران‌تر به دلیل مصرف بیشتر مواد و گرید بالاتر	مقرون ‌به ‌صرفه‌تر
وزن	سنگین‌تر	سبک‌تر

جمع بندی

تفاوت پروفیل صنعتی و ساختمانی تنها در شکل ظاهری نیست، بلکه جنس فولاد و ابعاد آن‌ها نیز در این دسته‌بندی اهمیت دارند. استفاده از پروفیل‌های صنعتی با فولاد گرید بالا در پروژه‌های ساختمانی معمولی ضرورتی ندارد و تنها موجب افزایش مخارج خواهد شد. در مقابل، برای ساخت سازه‌های بزرگ مانند سوله‌های صنعتی، نباید به دوام پروفیل‌های ساختمانی بسنده کرد. البته باید توجه داشت که برخی اوقات، با نظر کارشناسان و مهندسین، این استانداردها برای بهینه‌سازی بیشتر قابل تغییر هستند. در نهایت باید گفت، پروفیل یکی از پرمصرف‌ترین محصولات فولادی در جهان بوده و هدیه‌ای ارزشمند از صنعت فولاد به سایر صنایع محسوب می‌شود؛ هدیه‌ای که باید به صورت اصولی مورد استفاده قرار گیرد.