پروفیل زد چیست؟ کاربردها و نحوه تولید

پروفیل زد مانند ستون فقراتی پنهان برای سقف‌های شیب‌دار عمل می‌کند؛ عنصری که با طراحی هوشمندانه و اتصالات منحصربه‌فرد خود، بار سنگین سقف را به دوش می‌کشد و آن را با ظرافت به اسکلت اصلی سازه منتقل می‌کند. برای آشنایی بیشتر با کاربرد، مزایا و مراحل تولید این المان‌ فولادی، همراه ما بمانید.

پروفیل زد چیست؟

پروفیل Z یک مقطع فولادی با ظاهری شبیه به حرف انگلیسی Z است که به دلیل کاربرد اصلی‌اش به عنوان تیرک افقی سقف، به آن پرلین زد نیز گفته می‌شود. این پروفیل به عنوان یک لاپه در سقف سوله‌ها، سالن‌های ورزشی و انبارها به کار می‌رود تا وزن پوشش سقف را تحمل کرده و آن را به تیرها و ستون‌های اصلی سازه منتقل کند. علت محبوبیت زد پروفیل در ساختمان‌سازی این است که روش اتصال آن به صورت همپوشانی (Lapping) صورت می‌گیرد. در این روش، انتهای یک پروفیل بر روی پروفیل بعدی قرار می‌گیرد تا ایجاد همپوشانی، یک اتصال پیوسته و یکپارچه حاصل شود.

معرفی اجزای پروفیل Z

برای تولید پرلین Z معمولا از ورق‌ سیاه استفاده می‌شود. ضخامت این ورق‌ها، با توجه به کارکرد پروفیل، بین 1 تا 3 میلی‌متر انتخاب می‌گردد. این المان فلزی با وجود وزن کم خود تاثیر قابل توجهی بر افزایش مقاومت سازه می‌گذارد و به همین دلیل در ساخت و ساز بسیار پرکاربرد است. اجزای اصلی پروفیل Z عبارتند از:

1. بال (Flange): بال به دو لبه افقی در قسمت بالا و پایین پروفیل Z گفته می‌شود که وظیفه اصلی توزیع بار را بر عهده دارند. پرلین زد از دو بال تشکیل شده است که در تحمل فشارهای خمشی نقش اصلی را ایفا می‌کنند.
2. جان (Web): این بخش در واقع قسمت عمودی پروفیل است که باعث اتصال دو بال به یکدیگر می‌شود. ارتفاع پرلین زد بر اساس اندازه جان تعیین می‌گردد.

ترکیب این اجزا باعث ایجاد قطعاتی منسجم و مستحکم می‌شود که در نحوه نصب پروفیل زد تاثیر مستقیم دارند.

تولید پروفیل زد با متریال‌های مختلف

پروفیل Z معمولا از دو جنس سیاه و گالوانیزه ساخته می‌شود. انتخاب بین این دو نوع ورق بستگی به کاربرد نهایی قطعات دارد. ورق سیاه برای کاربردهای ساده‌ مناسب است و معمولا هنگامی که قرار باشد این پروفیل به عنوان زیرسازی سقف سوله‌های صنعتی به کار گرفته شود، انتخاب دست‌اندرکاران، زدِ سیاه است. زدِ گالوانیزه اما به دلیل پوشش روی مقاومت بالایی در برابر زنگ‌زدگی و عوامل محیطی از خود نشان می‌دهد و در مواقعی مورد استفاده قرار می‌گیرد که این پروفیل در محیط‌های مرطوب به کار گرفته شود. غالبا انتخاب جنس گالوانیزه موجب افزایش هزینه‌های می‌شود؛ همانگونه که قیمت پروفیل آبرو گالوانیزه بالاتر از آبرو سیاه است.

ابعاد رایج پروفیل زد

پروفیل زد، از طریق دستگاه‌های رول فرمینگ تولید می‌شود. به همین دلیل تعیین اندازه بخش‌های مختلف آن کاملا اختیاری نیست و باید با توجه به ابعاد دستگاه در هر کارخانه انتخاب شود. معمولا این نوع پروفیل بر اساس اندازه‌ی جان خود شناخته می‌شود و در بازار با نام‌هایی مانند Z-16 , Z-18 , Z-20 خوانده می‌شود که به اندازه جان آن با واحد سانتی‌متر اشاره دارند. ابعاد دقیق، همیشه در نقشه پروفیل زد، که طراحان آن را تهیه می‌کنند، نشان داده می‌شود. استانداردهای مربوط به اندازه پرلین زد عبارتند از:

• اندازه بال‌ها 50 تا 100 میلی‌متر است.
• طول هر شاخه پروفیل نباید از 16 متر تجاوز کند.
• مناسب‌ترین اندازه جان چیزی بین 100 تا 400 میلی‌متر است.

رایج‌ترین اندازه‌های پروفیل زد در جداول مربوطه به صورت کامل شرح داده شده‌اند. این جداول معمولا شامل ابعادی مانند ارتفاع جان (H) طول بال‌ها (B) و ضخامت ورق (T) هستند. البته کارشناسان حوزه فولاد می‌توانند شما را بیشتر در این مورد راهنمایی کنند. آن‌ها قیمت روز پروفیل زد را هم بر اساس ابعاد مورد نیاز هر مشتری ارائه می‌دهند.

کاربرد پروفیل زد سقف و مزیت‌های آن

پروفیل Z با توجه به مزایای متعددش از جمله نصب آسان، وزن پایین و مقاومت بالا به صورت گسترده‌ای در صنایع ساخت و ساز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این قطعات فلزی حکم نوعی پشتیبان یا حمایت‌کننده را در اسکلت سازه دارند. یکی از قابلیت‌های برجسته پروفیل‌های Z هم‌پوشانی (Overlap) آن‌هاست. این ویژگی امکان ایجاد تیرهای یکپارچه و مستحکم را در سازه‌های صنعتی مانند سوله‌ها یا حتی سازه‌های مسکونی فراهم می‌کند. با هم‌پوشانی پروفیل‌ها اتصالات، قوی‌تر شده و توزیع بار به شکل بهینه‌تری صورت می‌گیرد. حتی در قاب‌های ثانویه (Secondary Frame)، که در اسکلت‌های فلزی برای انتقال بار از بخش‌های مختلف سازه به فونداسیون به کار گرفته می‌شوند، استفاده از پرلین به تحمل بارهای عمودی و افزایش استحکام دیوارها کمک می‌کند. لازم به ذکر است که پروفیل‌های زد در فریم‌های ثانویه باید در کنار پروفیل C مورد استفاده قرار بگیرند تا یک سیستم سازه‌ای کامل و مقاوم را تشکیل دهند.

در نهایت باید گفت که کاربرد پروفیل زد در این حوزه به سهولت فرآیند ساخت سازه‌ها و کاهش هزینه‌های پروژه، خصوصا در مقیاس بزرگ، منجر خواهد شد. به صورتی که حتی در ساخت کارخانجات و نیروگاه‌های سوخت هم این قطعات فولادی به عنوان المان‌های پشتیبان استفاده می‌شود. پروفیل زد به غیر از صنایع ساخت و ساز در کارهای مهم دیگری هم مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ از جمله:

• ساخت پل
• استفاده در صنایع کشتی‌سازی
• صنایع خودروسازی
• ساخت گارد ریل

تولید پروفیل زد در ایران

نیاز به تولید مقاطع فولادی در چند دهه اخیر در ایران به روشنی حس شده است. در این مدت کارخانجات زیادی شروع به فعالیت کرده و محصولات متنوع و با کیفیتی تولید کرده‌اند.با این حال برخی شرکت‌ها با به‌کارگری ظرفیت بالای خود در تولید پروفیل زد نقش مهمی در تامین نیازهای بازار ایفا می‌کنند. تعدادی از معتبرترین تولیدکنندگان پروفیل زد اصفهان عبارتند از شاهین فلز سپاهان، شرکت پروفیل آسیا، شرکت آریا صنعت کربن و غیره.

مجموعه زرین فولاد شهریاری نیز، به عنوان یک مرجع برای فروش پروفیل گالوانیزه و ورق سیاه با مقطع زد در اصفهان، در عرضه محصولات باکیفیت برای مشتریان گرامی همواره تمام تلاش خود را کرده است.

‌روش تولید پروفیل زد

بهترین و رایج‌ترین روش برای تولید این نوع پروفیل، استفاده از دستگاه فرمینگ Z است که بر پایه نورد سرد عمل می‌کند. در این فرآیند، رول‌های ورق فولادی که با ابعاد دقیق برش خورده‌اند، از یک سمت وارد دستگاه می‌شوند. سپس، با عبور از غلتک‌های متوالی و انجام عملیات نورد سرد، به تدریج شکل نهایی پروفیل Z را به خود گرفته و از سمت دیگر دستگاه خارج می‌شوند. این روش، دقت ابعادی بالا و کیفیت یکنواخت محصول را تضمین می‌کند.

البته، در برخی کارگاه‌ها و برای حجم‌های کمتر یا سفارشات خاص، از روش خم‌کاری با دستگاه پرس برک نیز استفاده می‌شود. در این حالت، ورق‌های برش خورده توسط اپراتور به دفعات زیر تیغه پرس برک قرار گرفته و خم‌های لازم برای ایجاد فرم Z به صورت دستی یا نیمه‌خودکار ایجاد می‌شوند. هرچند این روش انعطاف‌پذیری بیشتری برای تولید ابعاد خاص دارد، اما معمولا سرعت و دقت تولید آن به اندازه روش نورد سرد نیست.

وزن پروفیل زد و انواع مختلف پرلین

پروفیل Z مانند پروفیل LSF ، در دسته‌ی مقاطع سبک طبقه‌بندی می‌شود. وزن این محصول بسته به مشخصات فیزیکی آن‌ها ممکن است بین 5 تا 10 کیلوگرم باشد. برای درک بهتر این موضوع پروفیل‌های Z به چند دسته تقسیم شده‌اند که ضخامت هر دسته بین 2 تا 4 میلی‌متر متغیر است. برخی از آن‌ها عبارتند از:

1. پرلین Z16: پروفیل Z16 با ضخامت‌های 2، 2.5 و 3 میلی‌متر ساخته می‌شود. ضخامت این مقاطع تاثیر مستقیمی بر وزن آن‌ها دارد. به طور مثال وزن پروفیل با ضخامت 2 میلی‌متر حدود 4.9 کیلوگرم است، در حالی که وزن پروفیل با ضخامت 4 میلی‌متر حدود 7.2 کیلوگرم بوده و ضخیم‌ترین پروفیل این دسته محسوب می‌شود.
2. پروفیل Z18: پروفیل‌های Z18 نیز با ضخامت‌های 2، 2.5 و 3 میلی‌متر ساخته می‌شوند اما وزن متفاوتی نسبت به دسته Z16 دارند. به عنوان مثال وزن پروفیل با ضخامت 2 میلی‌متر در این دسته برابر با 5.2 کیلوگرم و پروفیل ضخامت 3 میلی‌متر برابر با 7.7 کیلوگرم است.
3. پرلین Z20: پروفیل‌های این دسته با ضخامت‌های 2، 2.5، 3 و 3.5 میلی‌متر عرضه می‌گردند. این دسته از پروفیل‌ها ظرفیت باربری بیشتری را ارائه می‌دهند. پروفیل Z20 با ضخامت 2 میلی‌متر به نسبت دسته‌های قبلی دارای افزایش وزن بوده و 5.5 کیلوگرم وزن دارد. این نشان‌دهنده افزایش مقاومت آن است. همچنین پروفیل با ضخامت 3.5 میلی‌متر (ضخیم‌ترین گزینه در این دسته) حدود 9.5 کیلوگرم وزن دارد.

موارد بالا تنها تعدادی از رایج‌ترین سایزهای پروفیل زد هستند. ضمنا عدد نوشته شده کنار حرف Z در واقع ارتفاع جان پروفیل را مشخص می‌کند.

بهترین گزینه برای زیرسازی سقف

پروفیل زد، به عنوان یک المان سبک و بادوام، بهترین گزینه برای تقویت سقف شیروانی و سوله‌سازی است. این محصول فولادی برای کارهای مختلفی قابل استفاده است زیرا با تنوع بالایی در ابعاد و ضخامت تولید می‌شود. از مزایای مهم این پروفیل‌ها باید به سهولت نصب آن‌ها و کوتاه‌تر کردن فرآیند ساخت اشاره کرد. هنگام خرید پرلین زد حتما ابتدا نیازهای خود را بشناسید و سپس از راهنمایی‌های کارشناسان و متخصصان استفاده نمایید تا بهترین انتخاب را برای پروژه خود داشته باشید. ما می‌توانیم انواع پروفیل را با توجه به نیازهای هر مشتری و بر اساس استانداردهای بین‌المللی و ایرانی تولید کنیم.